Για δεκαετίες, η αντίληψη ότι η ζάχαρη προκαλεί υπερκινητικότητα στα παιδιά έχει ριζώσει στην κοινή μας συνείδηση. Πόση αλήθεια υπάρχει σε αυτή την θεωρία;
Νιώθετε ποτέ ότι το παιδί σας μεταμορφώνεται σε έναν ανεμοστρόβιλο ενέργειας μετά την απόλαυση μιας ζαχαρένιας λιχουδιάς; Πολλοί γονείς έχουν βιώσει το φαινόμενο αυτό και αποδίδουν την υπερκινητική συμπεριφορά των παιδιών τους στην κατανάλωση ζάχαρης. Ωστόσο, οι επιστήμονες αντιμετωπίζουν εδώ και καιρό με σκεπτικισμό αυτή την ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση. Άρα τι είναι αλήθεια; Η κατανάλωση υπερβολικής ποσότητας ζάχαρης κάνει όντως τα παιδιά υπερκινητικά;
Το φαινόμενο της ζάχαρης
Το φαινόμενο αυτό υποδηλώνει ότι η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων ζάχαρης οδηγεί σε ξαφνική αύξηση των επιπέδων ενέργειας, προκαλώντας υπερκινητικότητα και ακανόνιστη συμπεριφορά, ιδίως στα παιδιά. Ωστόσο, πολυάριθμες επιστημονικές μελέτες έχουν αμφισβητήσει την ύπαρξη ενός τέτοιου φαινομένου. Μία από τις πρώτες έρευνες που εξέτασαν τις επιπτώσεις της ζάχαρης στη συμπεριφορά των παιδιών διεξήχθη τη δεκαετία του 1970 από τον Dr. William Tamborlane και τους συναδέλφους του στο Πανεπιστήμιο Yale. Σε αντίθεση με τη δημοφιλή πεποίθηση, η μελέτη δεν βρήκε κανένα στοιχείο που να υποστηρίζει την ιδέα ότι η κατανάλωση ζάχαρης προκαλεί υπερκινητικότητα στα παιδιά. Οι μεταγενέστερες έρευνες έδωσαν παρόμοια αποτελέσματα, με πολυάριθμα ελεγχόμενα πειράματα που απέτυχαν να τεκμηριώσουν αιτιώδη σχέση μεταξύ της πρόσληψης ζάχαρης και της υπερκινητικής συμπεριφοράς.
Μια από τις πιο σημαντικές μελέτες, που δημοσιεύθηκε στο New England Journal of Medicine το 1994, εξέτασε επίσης τις επιπτώσεις της ζάχαρης στη συμπεριφορά των παιδιών σε ένα σχολαστικά ελεγχόμενο πείραμα. Οι ερευνητές δεν διαπίστωσαν σημαντικές διαφορές στη συμπεριφορά μεταξύ των παιδιών που κατανάλωναν ζάχαρη και εκείνων που κατανάλωναν εικονικό φάρμακο. Αυτή η μελέτη-ορόσημο αμφισβήτησε την ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι η ζάχαρη προκαλεί άμεσα υπερκινητικότητα.
Κατανόηση του ρόλου της ζάχαρης
Ενώ η ζάχαρη παρέχει μια γρήγορη πηγή ενέργειας, ο αντίκτυπός της στη συμπεριφορά φαίνεται να είναι πιο διαφοροποιημένος από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως. Όταν καταναλώνεται, η ζάχαρη απορροφάται γρήγορα στην κυκλοφορία του αίματος, οδηγώντας σε προσωρινή αύξηση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα. Αυτή η ενεργειακή έξαρση λοιπόν είναι και εκείνη που μπορεί να συμβάλλει σε αισθήματα εγρήγορσης και ζωτικότητας, χωρίς όμως τελικά να μεταφράζεται απαραίτητα σε υπερκινητικότητα.
Επιπλέον, το σώμα μας φαίνεται να ρυθμίζει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα μέσω της απελευθέρωσης ινσουλίνης, μιας ορμόνης που βοηθά τα κύτταρά μας να απορροφήσουν τη γλυκόζη για ενέργεια ή αποθήκευση. Ως αποτέλεσμα, κάθε προσωρινή αύξηση της ενέργειας που προκαλείται από την κατανάλωση ζάχαρης συνήθως ακολουθείται από μια αντίστοιχη πτώση καθώς τα επίπεδα ινσουλίνης αυξάνονται και τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα επανέρχονται στο φυσιολογικό.
Παράγοντες που επηρεάζουν τη συμπεριφορά
Ενώ η ζάχαρη από μόνη της μπορεί να μην ευθύνεται για την υπερκινητική συμπεριφορά των παιδιών, άλλοι παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν τα επίπεδα ενέργειας και τη συμπεριφορά τους. Για παράδειγμα, το περιβάλλον στο οποίο καταναλώνονται τα ζαχαρούχα τρόφιμα, όπως ένα εορταστικό πάρτι γενεθλίων ή μια γεμάτη παιδική χαρά, μπορεί φυσικά να οδηγήσει σε αυξημένο ενθουσιασμό και επίπεδα δραστηριότητας. Επιπλέον, οι ατομικές διαφορές στην ευαισθησία στη ζάχαρη και σε άλλους διατροφικούς παράγοντες, καθώς και υποκείμενες καταστάσεις όπως η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ), μπορεί να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στον τρόπο με τον οποίο ένα παιδί ανταποκρίνεται σε ορισμένα τρόφιμα. Ωστόσο, η απόδοση της υπερκινητικότητας αποκλειστικά στη ζάχαρη παραβλέπει την πολύπλοκη αλληλεπίδραση της γενετικής, του περιβάλλοντος και της φυσιολογίας που συμβάλλουν στη συμπεριφορά.
Η σημασία της ισορροπημένης διατροφής
Αν και η κατάρριψη του μύθου της ζαχαρένιας ενέργειας μπορεί να ανακουφίσει τους γονείς, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε τις ευρύτερες επιπτώσεις των διατροφικών επιλογών στην υγεία και την ευημερία των παιδιών. Η υπερβολική κατανάλωση ζαχαρούχων τροφίμων και ποτών μπορεί να συμβάλει σε μια σειρά από προβλήματα στην οδοντική κοιλότητα, να οδηγήσει σε παχυσαρκία ή μεταβολικές διαταραχές.
Αντί λοιπόν να δαιμονοποιούμε τη ζάχαρη, η εστίαση θα πρέπει να είναι στην προώθηση μιας ισορροπημένης διατροφής πλούσιας σε τρόφιμα ολικής αλέσεως, συμπεριλαμβανομένων των φρούτων, των λαχανικών, των άπαχων πρωτεϊνών και των δημητριακών ολικής αλέσεως. Δίνοντας έμφαση στο μέτρο και διδάσκοντας στα παιδιά υγιεινές διατροφικές συνήθειες από μικρή ηλικία, οι γονείς μπορούν να τα βοηθήσουν να αναπτύξουν μια θετική σχέση με το φαγητό και να διατηρήσουν τη βέλτιστη υγεία.
Φωτογραφίες: Getty Images / Ideal Image