Επηρεασμένοι από την κοινωνική πίεση και τα στερεότυπα οι άνδρες αρνούνται να επισκεφθούν ειδικούς ψυχικής υγείας.
Τα προβλήματα ψυχικής υγείας σε ενήλικoυς, παιδιά και νέους, έχουν σημειώσει αύξηση τα τελευταία χρόνια λόγω των κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών αλλά και της πανδημίας με τα αλλεπάλληλα lock down και την κοινωνική αποστασιοποίηση. Σήμερα, παρά το γεγονός ότι οι άνθρωποι είναι πιο απελευθερωμένοι σε ζητήματα ψυχικής υγείας, το ταμπού παραμένει αρκετά ισχυρό κυρίως λόγω της κοινωνικής πίεσης και των υψηλών προσδοκιών από το οικογενειακό περιβάλλον των ατόμων που χρειάζονται βοήθεια. Ετσι, άνθρωποι που βρίσκονται σε ανάγκη για υποστήριξη από ειδικό, φοβούνται τον κοινωνικό στιγματισμό που συνοδεύει την ψυχοθεραπεία με αποτέλεσμα να μην αναζητούν βοήθεια.
Οι έρευνες δείχνουν ότι το ποσοστό των γυναικών που παρουσιάζει κατάθλιψη, διαγνωσμένη από ειδικό, είναι διπλάσιο από αυτό των ανδρών, όμως οι θάνατοι που σχετίζονται με θέματα ψυχικής υγείας (αυτοκτονίες, υπερβολική δόση, κατάχρηση αλκοόλ) είναι πολύ συχνότερες αιτίες θανάτου στους άνδρες. Είναι χαρακτηριστικό, ότι μία στις πέντε γυναίκες έχει ένα κοινό πρόβλημα ψυχικής υγείας, όπως κατάθλιψη ή άγχος και υπάρχουν διάφοροι κοινωνικοί και οικονομικοί παράγοντες που μπορούν να θέσουν τις γυναίκες σε μεγαλύτερο κίνδυνο κακής ψυχικής υγείας σε σύγκριση με τους άνδρες, όπως είναι ορμονικά θέματα και φυσικά δεν πρέπει να παραβλέπεται ότι το 8-15% των γυναικών βιώνουν επιλόχεια κατάθλιψη μετά τον τοκετό. Επίσης, οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν διατροφικές διαταραχές σε σύγκριση με τους άνδρες, ειδικά σε νεότερες ηλικίες. Παρ’ όλα αυτά περίπου το 80% των ανθρώπων που αφαιρούν την ίδια τους τη ζωή είναι άνδρες, καθώς είναι πιο πιθανό να εκδηλώσουν τα συναισθήματά τους μέσω αποδιοργανωμένης ή αντικοινωνικής συμπεριφορά, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει έναν φαύλο κύκλο και να επιδεινώσει προβλήματα ψυχικής υγείας.
Ανδρες και γυναίκες
Η μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών εντοπίζεται στους μηχανισμούς αντιμετώπισης στους οποίους βασίζονται για να διαχειριστούν το πρόβλημα. Οι άνδρες προτιμούν να μην μιλούν και να καταφεύγουν σε αυτοκαταστροφικές επιλογές, ενώ οι γυναίκες προτιμούν να εξωτερικεύουν τα συναισθήματά τους, βοηθούμενες και από τα κοινωνικά δίκτυα που έχουν γύρω τους, όπως οι φίλοι και η οικογένεια. Αυτές οι συνθήκες οδηγούν τις γυναίκες να αναζητούν πιο εύκολα συμβουλές και θεραπεία. Ενα άλλο χάσμα μεταξύ των δύο φύλων είναι και οι κοινωνικοί ρόλοι, που ενώ αμφισβητούνται πλέον ανοιχτά τα στερεότυπα παραμένουν ισχυρά. Η αυξημένη κοινωνική πίεση που δέχονται οι άνδρες σχετικά με το πώς να διαχειρίζονται προσωπικά θέματα όπως η ψυχική υγεία, έχει σαν αποτέλεσμα να αισθάνονται ότι θα στιγματιστούν εμποδίζοντάς τους να μιλήσουν και να αναζητήσουν βοήθεια.
Σύμφωνα με κοινή έρευνα επιστημόνων από το Indiana University Bloomington στις ΗΠΑ και το Nanyang Technological University στη Σιγκαπούρη, η συμμόρφωση με τους ανδρικούς κανόνες επηρεάζει αρνητικά την ψυχική υγεία και μειώνει τη συχνότητα της αναζήτησης ψυχολογικής βοήθειας. Η τοξική αρρενωπότητα και η κοινωνική πίεση μπορούν να εμποδίσουν τους άνδρες να αισθάνονται αρκετά ασφαλείς και άνετοι ώστε να ξεκινήσουν θεραπεία. Στην έρευνα επισημαίνεται ότι επειδή τα συμπτώματα πιθανόν να εκφραστούν διαφορετικά στους άνδρες -για παράδειγμα το αίσθημα θυμού είναι σύμπτωμα κατάθλιψης- συχνά, είναι δύσκολο να καταλάβουν τι νιώθουν και πώς να το αντιμετωπίσουν χωρίς την κατάλληλη βοήθεια.
Η δρ. Sally Spencer-Thomas, κλινική ψυχολόγος και σύμβουλος ψυχικής υγείας, μελέτησε μια ομάδα ανδρών που επιβίωσαν από απόπειρα αυτοκτονίας και διαπίστωσε ότι οι περισσότεροι από τους άνδρες που ερωτήθηκαν δεν θεωρούσαν ότι πάσχουν από κατάθλιψη και απέδωσαν τα προβλήματά τους σε κοινωνικούς παράγοντες, όπως προβλήματα εργασιακής φύσεως. Αλλη μια διαπίστωση της έρευνας είναι ότι αυτοί οι άνδρες θεωρούνταν από το οικείο περιβάλλον τους ως δυνατοί και άνθρωποι στους οποίους μπορούν να βασιστούν οι άλλοι.
Αντιστάσεις
Οσοι άνδρες ξεκινούν ψυχοθεραπεία δεν το κάνουν πάντα με τη θέλησή τους και αντιστέκονται σθεναρά να αφεθούν στα έμπειρα χέρια των ειδικών. Ακόμα και όταν καθίσουν απέναντι από τον ψυχοθεραπευτή, πολύ δύσκολα θα ανοιχτούν και θα μιλήσουν για τα ζητήματα που τους απασχολούν. Αυτού του τύπου οι “θεραπευόμενοι” θεωρούν ότι με ελάχιστες συνεδρίες θα αλλάξει η ζωή τους και δεν θα χρειαστεί να μιλήσουν περισσότερο ή αντιμετωπίζουν τις συνεδρίες σαν χάπι που γιατρεύει τα πάντα, χωρίς περισσότερο κόπο. Αναγκάζονται από τους οικείους τους -συνήθως σύζυγο ή σύντροφο- να επισκεφτούν έναν ειδικό και μένουν άκαμπτοι ως προς τον τρόπο που αντιμετωπίζουν την ψυχοθεραπεία.
Ο Dr Mitch Abrams, αθλητικός ψυχολόγος και ειδικός στη διαχείριση θυμού στον αθλητισμό, διακρίνει στους θεραπευόμενους που αντιστέκονται την ανάγκη τους να βοηθηθούν, αλλά χωρίς να το ζητήσουν ανοιχτά. Οι άνδρες συχνά αισθάνονται ότι απειλούνται από τη θεραπεία, επειδή προβλέπουν ότι θα αισθανθούν πίεση από τον θεραπευτή, με τον ίδιο τρόπο που αισθάνονται ότι πιέζονται από τους συντρόφους τους να εξωτερικεύσουν τα συναισθήματά τους.
Με επιχειρήματα
Σύμφωνα με τους ειδικούς, για να ξεκινήσει ψυχοθεραπεία ένας άνδρας που αντιστέκεται, χρειάζεται λεπτός χειρισμός από τους οικείους του. Πρέπει να ακούσουν προσεκτικά τους φόβους και τις ενστάσεις του και να προβάλλουν λογικές απαντήσεις και επιχειρήματα, καθώς και την περίπτωση να ξεκινήσει δοκιμαστικά τις επισκέψεις. Επιπλέον, έχει διαπιστωθεί ότι οι άνδρες που αρνούνται να επισκεφτούν ψυχολόγο είναι γιατί δεν θέλουν να ανοιχτούν σε γυναίκα ειδικό και σε αυτήν την περίπτωση η λύση είναι να βρουν άνδρα ψυχοθεραπευτή.
Φωτογραφίες: Getty Images / Ideal Image