Υπάρχει πραγματική και μετρήσιμη ωφέλεια στον ανθρώπινο οργανισμό από τη χρήση του κολλαγόνου; Τι υποστηρίζουν οι έρευνες μερικές δεκαετίες μετά την εμφάνιση του φαινομένου;
Το κολλαγόνο είναι κύριο δομικό στοιχείο του ανθρώπινου σώματος, καθώς αποτελεί περίπου το 75%-80% του ξηρού βάρους του δέρματός μας και επιπλέον βρίσκεται σε μύες, οστά, τένοντες, συνδέσμους και άλλους συνδετικούς ιστούς, αλλά και στα ζωτικά όργανα, τα αιμοφόρα αγγεία και την εντερική επένδυση. Όσο γερνάμε το κολλαγόνο στην εσωτερική στιβάδα του δέρματος μειώνεται, με αποτέλεσμα να είναι λιγότερο ελαστικό, πιο ξηρό και πιθανώς πιο ευάλωτο σε τραυματισμούς ή άλλες φθορές.
Υπάρχουν περίπου 28 διαφορετικοί τύποι κολλαγόνου, όμως τέσσερις είναι οι πιο συνηθισμένοι καθώς τους συναντάμε στους συνδετικούς ιστούς, τις αρθρώσεις, τους μεσοσπονδύλιους δίσκους, το δέρμα, τα αιμοφόρα αγγεία, τα νεφρά, στο εσωτερικό των αυτιών και στον φακό των ματιών.
Οι τροφές που περιέχουν ζελατίνη είναι καλή πηγή πρόσληψης κολλαγόνου, όμως δεν προσφέρουν πάντα επαρκείς ποσότητες για να αντικαταστήσουν την απώλεια που οφείλεται κυρίως στη γήρανση. Τα τρόφιμα από τα οποία μπορούμε να πάρουμε κολλαγόνο είναι κρέας, πουλερικά, ψάρια, όσπρια, αυγά, γαλακτοκομικά κ.ά. ενώ και η βιταμίνη C είναι ζωτικής σημασίας για τη σύνθεση του κολλαγόνου, συνεπώς πρέπει να καταναλώνουμε τροφές πλούσιες σε αυτή τη βιταμίνη όπως εσπεριδοειδή, μπρόκολο και πιπεριές.
Τα συμπληρώματα
Τα τελευταία χρόνια τα συμπληρώματα κολλαγόνου έχουν γίνει πολύ δημοφιλή, καθώς ο σύγχρονος τρόπος ζωής δεν διευκολύνει πάντα την πλήρως ισορροπημένη διατροφή. Τα περισσότερα σκευάσματα είναι υδατοδιαλυτά, δηλαδή το κολλαγόνο έχει διασπαστεί για να γίνει πιο εύκολη η απορρόφησή του. Αυτά τα συμπληρώματα έχουν κυρίως τη μορφή σκόνης -το οποίο προθέτουμε στα ροφήματα- αλλά υπάρχουν αρκετά που διατίθενται σε κάψουλες. Οι τύποι κολλαγόνου που βρίσκονται στα συμπληρώματα ποικίλλουν ανάλογα με τη φόρμουλα που χρησιμοποιεί κάθε εταιρεία και έτσι ορισμένα περιέχουν έναν ή δύο τύπους, ενώ άλλα μπορεί να περιέχουν έως και πέντε.
Οι τύποι συμπληρωμάτων κολλαγόνου διακρίνονται σε ζωικά (συνήθως από βοοειδή), θαλάσσια (από ψάρια) ενώ υπάρχουν και vegan τα οποία παρασκευάζονται από vegan πρωτεΐνες όπως τα ρεβίθια.
Η λειτουργία των σκευασμάτων είναι να διεγείρουν το σώμα ώστε να παράγει μόνο του κολλαγόνο, ενώ παράλληλα μπορεί να διευκολύνουν την παραγωγή άλλων πρωτεϊνών που βοηθούν στη δομή του δέρματος, όπως η ελαστίνη. Όμως δεν μπορούμε να επιλέξουμε την περιοχή του σώματος όπου θα δράσουν τα συμπληρώματα, καθώς το σώμα μας θα διοχετεύσει την ποσότητα που θα λάβουμε στα σημεία όπου υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη.
Η ημερήσια συνιστώμενη δόση σύμφωνα με τους επιστήμονες, είναι από 2,5 έως 10 γραμμάρια και όσον αφορά στο διάστημα που απαιτείται προκειμένου να έχουμε αισθητά αποτελέσματα, πρέπει να επιδείξουμε υπομονή και επιμονή. Το κολλαγόνο χρειάζεται αρκετό χρόνο για εμφανίσει τα αποτελέσματά του και θα χρειαστούν τουλάχιστον 8 εβδομάδες.
Σχετικά με τις αρνητικές αντιδράσεις, δεν φαίνεται να προκαλούν παρενέργειες και το μόνο που έχει σημειωθεί από τη λήψη συμπληρωμάτων είναι ήπια πεπτικά συμπτώματα ή άσχημη γεύση στο στόμα. Ωστόσο, επειδή ορισμένα παρασκευάζονται από κοινά αλλεργιογόνα τροφίμων (ψάρια, οστρακοειδή, αυγά) τα άτομα με τροφικές αλλεργίες πρέπει να προσέχουν τη σύσταση των συμπληρωμάτων. Σε περιπτώσεις υπερβολικής δόσης, μπορεί να εμφανιστούν συμπτώματα όπως διάρροια, δυσπεψία, άσχημη γεύση, πονοκέφαλος, ζάλη, αϋπνία και εξάνθημα, ενώ πιο σοβαρές παρενέργειες περιλαμβάνουν αναφυλαξία και ηπατικές ανωμαλίες.
Οφέλη
Δέρμα: Ενα από τα πιο σημαντικά οφέλη του κολλαγόνου είναι ότι μπορεί να βελτιώσει την υγεία του δέρματος, γεγονός που ενισχύει θεαματικά τη βιομηχανία παραγωγής συμπληρωμάτων με βάση το κολλαγόνο. Σε μελέτη σχετικά με τα συμπληρώματα σε 72 γυναίκες ηλικίας 35 ετών και άνω (A Collagen Supplement Improves Skin Hydration, Elasticity, Roughness, and Density, 2019) διαπιστώθηκε βελτίωση στην ενυδάτωση, την ελαστικότητα, την τραχύτητα και την πυκνότητα του δέρματος μετά τη λήψη πεπτιδίων κολλαγόνου παράλληλα με βιταμίνη C και ψευδάργυρο, σε διάστημα 12 εβδομάδων, συγκριτικά με ομάδα που λάμβανε placebo.
Αρθρώσεις: Καθώς το κολλαγόνο βρίσκεται στα οστά, στους χόνδρους και στους μύες που περιβάλλουν τις αρθρώσεις μας, είναι επόμενο η λήψη συμπληρωμάτων να ανακουφίζει από τον πόνο στις αρθρώσεις και τα συμπτώματα παθήσεων που σχετίζονται κατά κύριο λόγο με την ηλικία, όπως η οστεοαρθρίτιδα. Κατά τη διάρκεια παλαιότερης μελέτης (Effect of the novel low molecular weight hydrolyzed chicken sternal cartilage extract, BioCell Collagen, on improving osteoarthritis-related symptoms) ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα πήραν 2 γρ. κολλαγόνο, κάθε μέρα για 70 ημέρες, και διαπιστώθηκε ότι τα επίπεδα πόνου μειώθηκαν σημαντικά, ενώ βελτιώθηκε η απόδοση σε σωματικές δραστηριότητες, σε σύγκριση με την ομάδα που λάμβανε placebo.
Οστά: Αλλο ένα σημαντικό όφελος είναι ότι μπορεί να βοηθήσει στην προστασία της οστικής πυκνότητας. Καθώς γερνάμε, χάνουμε σταδιακά την οστική πυκνότητα και διατρέχουμε αυξημένο κίνδυνο οστεοπενίας και οστεοπόρωσης. Σύμφωνα με τους ειδικούς, η λήψη συμπληρωμάτων μπορεί να διατηρήσει την οστική μάζα και να προστατέψει τα οστά μας. Οπως έχει παρατηρηθεί από ειδικούς, το κολλαγόνο βοηθά στη διατήρηση της δομικής ακεραιότητας των οργάνων και των αρτηριών, συμπεριλαμβανομένης της καρδιάς, ωστόσο για ασφαλή συμπεράσματα χρειάζονται περισσότερες μελέτες.
Μύες: Αλλη μια σημαντική συμβολή του κολλαγόνου στο ανθρώπινο σώμα είναι ότι μπορεί να βοηθήσει στην υποστήριξη της μυϊκής μάζας, η οποία μειώνεται με την ηλικία. Το κολλαγόνο μπορεί βοηθήσει σε περιπτώσεις σαρκοπενίας ή σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες όπου συχνά παρατηρείται μείωση της μυϊκής μάζας, ωστόσο χρειάζεται περισσότερη έρευνα.
Συμπέρασμα
Τα συμπληρώματα κολλαγόνου συνδέονται με πολλά οφέλη για την υγεία, ενώ δεν υπάρχουν αξιοσημείωτοι κίνδυνοι. Παράλληλα με όσα είναι ήδη γνωστά, οι επιστήμονες εξετάζουν την επίδραση των συμπληρωμάτων σε μαλλιά, νύχια, υγεία του εντέρου, υγεία του εγκεφάλου και στην απώλεια βάρους.
Σχετικά με το ερώτημα ποια είναι η καλύτερη πηγή λήψης κολλαγόνου, είναι ακόμα υπό διερεύνηση, καθώς οι επιστήμονες χρειάζονται περισσότερα δεδομένα για να διαπιστώσουν αν η κατανάλωση τροφών αυξάνει τα επίπεδα κολλαγόνου στο σώμα περισσότερο από συμπληρώματα διατροφής.
Γενικότερα, τα συμπληρώματα κολλαγόνου είναι ασφαλή, εύκολα στη χρήση, παρ’ όλα αυτά η γνώμη ενός ειδικού είναι πολύτιμη πριν λάβουμε οποιοδήποτε σκεύασμα.