Μπορεί στις 28 Ιουλίου ο Ελληνας γαλαζοαίματος να άφησε την τελευταία του πνοή, όμως άφησε πίσω του μια αυτοβιογραφία γεμάτη σπάνιες φωτογραφίες, μυθιστορηματικές αφηγήσεις και κοσμοπολιτισμό.
Ο πρίγκιπας Μιχαήλ συνήθιζε να λέει πως δεν τα πήγαινε καλά με τις λέξεις. Ηταν μία παραδοχή μάλλον οξύμωρη για τον συγγραφέα μιας ντουζίνας ιστορικών βιβλίων, αλλά και για τον άνθρωπο που χάρη στη φιλοπερίεργη φύση, την ακαταπόνητη έρευνα και τη μεθοδικότητά του ενσάρκωνε τη συλλογική μνήμη των ευρωπαϊκών βασιλικών οίκων. Την παραπάνω ρήση ο αείμνηστος γαλαζοαίματος φρόντισε όχι μόνο να τονίσει, αλλά να προτάξει στο βιβλίο του με τίτλο «Crown, Art & Fantasy» που κυκλοφόρησε λίγους μήνες πριν από τον θάνατό του, τον Σεπτέμβριο του 2023, από τον εκδοτικό οίκο Rizzoli.
Στον πρόλογο του βιβλίου, που θα ήταν όχι μόνο δίκαιο αλλά και φρόνιμο να χαρακτηρίσει κανείς ως απόσταγμα έρευνας μιας ολόκληρης ζωής, ο πρίγκιπας Μιχαήλ έσπευσε να υπενθυμίσει πως περισσότερο από τα λόγια και τις αφηγήσεις, εκείνες που μιλούσαν κατευθείαν στην καρδιά του και συνέπαιρναν το θυμικό του ήταν οι εικόνες. Αλλωστε από παιδί θυμάται τον εαυτό του να συλλέγει με υπομονή και επιμονή φωτογραφίες, στιγμιότυπα και ντοκουμέντα που οι άλλοι ήθελαν να ξεφορτωθούν από τη μνήμη ή έστω από τα σκονισμένα αρχεία τους.
Μια μυθιστορηματική ζωή
Για άνθρωπο πάντως που δεν τα είχε καλά με τις λέξεις, ο Μισέλ ντε Γκρες ή αλλιώς ο τελευταίος δισέγγονος του βασιλιά Χριστιανού Θ’ της Δανίας -του ανθρώπου δηλαδή εξαιτίας του οποίου οι βασιλικοί οίκοι της γηραιάς ηπείρου συνδέονται με δεσμούς αίματος- που πέθανε στις 28 Ιουλίου και κηδεύτηκε την 1η Αυγούστου στο Τατόι δίνει στο συγγραφικό mangum opus του σύντομες μεν αλλά περιεκτικές αφηγήσεις της ζωής του.
Από τη γέννησή του στη Ρώμη τον Ιανουάριο του 1939, τον αδόκητο θάνατο του πατέρα του πρίγκιπα Χριστόφορου (γιου του Γεωργίου Α’ και πρώτου εξαδέλφου του συζύγου της Ελισάβετ Β’ Φίλιππου, δούκα του Εδιμβούργου) έναν χρόνο αργότερα και τη μετοίκηση με τη μητέρα του, πριγκίπισσα Φραγκίσκη της Ορλεάνης, στο Μαρόκο μέχρι την εγκατάστασή τους μεταπολεμικά στο Παρίσι, τον ερχομό του ίδιου για πρώτη φορά στην Ελλάδα για την εκπλήρωση των στρατιωτικών υποχρεώσεών του το 1960, τη γνωριμία και την τριβή του με τους Έλληνες γαλαζοαίματους συγγενείς του και την ενσωμάτωσή του στη βασιλική αυλή.
Βέβαια τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο στις 368 σελίδες της έκδοσης, στην οποία μπορεί κανείς να φυλλομετρήσει τα έργα, τις ημέρες και βέβαια τα παραλειπόμενα των επιφανέστερων μελών των ευρωπαϊκών βασιλικών οίκων από τον 19ο έως τα μέσα του 20ού αιώνα, έχουν οι φωτογραφίες. Αλλωστε αυτός ήταν εξαρχής και ο σκοπός του κοσμοπολίτη πρίγκιπα. Να μοιραστεί -με όσους θα μπορούσαν να ενδιαφέρονται- τις πιο σημαντικές αλλά και τις πιο καθημερινές στιγμές ανθρώπων με τους οποίους ο ίδιος μοιραζόταν κοινή γραμμή αίματος.
Με παππούδες τον Γεώργιο Α’ και τον Ιωάννη της Ορλεάνης (απόγονο του οίκου των Βουρβόνων) και γιαγιάδες την Ολγα -από το γένος των Ρομανόφ- και την Ισαβέλλα της Ορλεάνης ο Μιχαήλ διατηρούσε στενότερους ή μακρινούς συγγενικούς δεσμούς με όλους τους Ευρωπαίους γαλαζοαίματους. Κι η αλήθεια είναι ότι με τη ζωή και το έργο του μοιάζει να πάσχισε να λειτουργήσει ως συνδετικός κρίκος ανάμεσα στους βασιλικούς οίκους. Η μικρότερη κόρη του, Ολγα, δούκισσα της Αόστα αποκαλύπτει στον πρόλογο του βιβλίο του τη σχεδόν αδιάκριτη συνήθεια τού πρίγκιπα Μιχαήλ να αναζητά στις σοφίτες συγγενών του παλιές και λησμονημένες από τον χρόνο φωτογραφίες, να τις συλλέγει, να τις καταγράφει και πάντα να σημειώνει στο πίσω μέρος του τα πρόσωπα που απαθανατίζονταν. Κάτι σαν ένα αναλογικής κοπής Instagram, πολύ πριν το Instagram.
Όμως ο πρίγκιπας δεν υπήρξε μόνο συλλέκτης και στοιχειοθέτης αναμνήσεων. Αλλά και δεινός και ακούραστος φωτογράφος, μονολότι, όπως ομολογεί στο βιβλίο, οι εικόνες του ήταν πάντα αυθόρμητες και μάλλον άτεχνες. Αιχμαλώτιζαν τον ρεαλισμό της στιγμής και όχι τις συνεκδοχές που θα μπορούσε να γεννήσει. Αντιθέτως, σημειώνει πως η αγαπημένη του σύζυγος, η σημαντική ζωγράφος Μαρίνα Καρέλα, κατάφερνε να δίνει πάντα καλλιτεχνική υπόσταση σε ό,τι κι αν φωτογράφιζε. Φυσικά, μια συνοπτική βιογραφία του Ελληνα πρίγκιπα δεν θα μπορούσε να είναι πλήρης χωρίς πλειάδα εικόνων της Καρέλα -ακόμα και το επίσημο πορτραίτο του Μιχαήλ απαθανατίστηκε από εκείνη- αλλά και μια αναφορά στη γνωριμία τους στην Αθήνα της δεκαετίας του ’60 και τον μετ’ εμποδίων γάμο τους. Οπως σημειώνει, η ένωση γαλαζοαίματων με κοινούς θνητούς ήταν ανήκουστη εκείνη την εποχή, όμως έπειτα από διαπραγματεύσεις με τους τότε βασιλείς (και πρώτους εξαδέλφους του) Παύλο και Φρειδερίκη τελικά ο «αταίριαστος» ταξικά γάμος επετράπη και τελέστηκε στις 7 Φεβρουαρίου του 1965 στην Αθήνα.
Ο Μιχαήλ και η Καρέλα πέτυχαν το σχεδόν κινηματογραφικό «μέχρι να μας χωρίσει ο θάνατος». Στο ενδιάμεσο πέρασαν μαζί έξι δεκαετίες, γεμάτες από καθοριστικές στιγμές και σημαδιακές αναμνήσεις. Τη δεκαετία του ’70 εγκαταστάθηκαν στο Παρίσι, αργότερα πολιτογραφήθηκαν μόνιμοι κάτοικοι Νέας Υόρκης και λίγα χρόνια αργότερα επέστρεψαν ξανά στην πόλη του Φωτός. Ταξίδεψαν πολύ, γνώρισαν και συναναστράφηκαν σημαντικές και ενδιαφέρουσες προσωπικότητες, έζησαν μια ζωή που δεν τους άφησε ποτέ να βαρεθούν. Το ζευγάρι απέκτησε μαζί δύο κόρες, την 53χρονη σήμερα πριγκίπισσα Αλεξάντρα και την 52χρονη Ολγα, τέσσερις εγγονούς και μία εγγονή. Ο πρίγκιπας Μιχαήλ δεν θα μπορούσε να μην περιλάβει στο βιβλίο της ζωής του οικογενειακές φωτογραφίες, στιγμιότυπα από ταξίδια, πορτραίτα αγαπημένων φίλων του, θραύσματα μιας ζωής την οποία εκείνος δεν αντιμετώπισε με τη λαίμαργη απάθεια τού παρατηρητή, αλλά με την ευαισθησία και τον σεβασμό του συλλέκτη εμπειριών και στιγμών.
Info: Το βιβλίο «Prince Michael of Greece: Crown, Art, and Fantasy: A Life in Pictures» κυκλοφορεί από τον εκδοτικό οίκο Rizzoli
www.rizzoliusa.com