Η περιβαλλοντολογική ευαισθησία στον πλανήτη ολοένα και αυξάνεται και το κρασί δεν θα μπορούσε να εξαιρεθεί από την προσπάθεια που περιορισμού του ενεργειακού αποτυπώματος.
Tο κάθε ποτήρι που απολαμβάνουμε θέτει τη δική του οικολογική επιβάρυνση, μιας και η οινοπαραγωγή είναι μια διαδικασία αρκετά σπάταλη ενεργειακά. Προφανώς η εφαρμογή οργανικών, βιολογικών ή βιοδυναμικών πρακτικών στην αμπελοκαλλιέργεια είναι το σημείο αφετηρίας για κάθε οινοποιείο που σέβεται τον οικολογικό εαυτό του, όμως ίσως και να είναι αυτό που επιβαρύνει λιγότερο. Φυσικά η απουσία ζιζανιοκτόνων, λιπασμάτων και λοιπών συστατικών καθώς και η μείωση των μηχανικών τρόπων εκτέλεσης των διαφόρων εργασιών στο αμπέλι μειώνουν το CO2 αποτύπωμα και φροντίζουν για την υγεία των καταναλωτών. Ωστόσο τα στάδια από την υποδοχή του σταφυλιού στο οινοποιείο μέχρι το σερβίρισμα του κρασιού στη φιάλη έχουν πολύ μεγαλύτερο ενεργειακό αντίκτυπο, προσφέροντας πεδίο για αμέτρητες παρεμβάσεις.
Η οινοποίηση καταναλώνει πάρα πολύ ρεύμα σε όλα της τα στάδια και επιβάλει την εκτεταμένη χρήση αντλιών για τη μεταφορά μούστου και κρασιού, οπότε η εκμετάλλευση της βαρύτητας αποτελεί ένα συνηθισμένο όπλο για τη μείωσή της. Εγχώριο παράδειγμα το πρωτοποριακό οινοποιείο του Αγγελου Ρούβαλη στον Σελινούντα Αιγίου, με την παραλαβή και το σπάσιμο των σταφυλιών να λαμβάνει χώρα στο υψηλότερο επίπεδο και τη σταδιακή μεταφορά σε χαμηλότερα για την οινοποίηση, την παλαίωση και την εμφιάλωση επίπεδα να γίνεται με φυσική ροή, προσφέροντας ως extra bonus και την ελάχιστη δυνατή ταλαιπωρία των κρασιών.
Οι χαμηλές θερμοκρασίες είναι απαραίτητες για την παραγωγή ποιοτικών κρασιών και έτσι η ψύξη σε διάφορα στάδια απαιτεί άφθονη ενέργεια. Συνεπώς η τοποθέτηση των χώρων οινοποίησης κάτω από τη γη, αλλά και η εκμετάλλευση του μικροκλίματος κατά την κατασκευή ενός οινοποιείου, μπορεί να την περιορίσει σημαντικά, όπως αποδεικνύουν βιοκλιματικά οινοποιεία σαν αυτό του Βασίλη Παπαγιαννάκου στο Μαρκόπουλο.
Ομως και αυτά καθαυτά τα υλικά κατασκευής τους καθώς και η απόσταση από τους προμηθευτές δεν είναι άμοιρα επιβάρυνσης! Το Chateau des Gravier στο Μπορντό έχει χρησιμοποιήσει μέχρι και άχυρο για την κατασκευή σε μια προσπάθεια μείωσης του τσιμέντου, ενώ ο οίκος της Καμπανίας Palmer έχει προσαρμόσει την 100-miles diet σε… 30 miles construction, προμηθευόμενο όλα τα δομικά υλικά από κοντινές πηγές που δεν απαιτούν ενεργειακά κοστοβόρες μεταφορές. Το Castro Clauss αποδεικνύει ότι ένα κρασί μπορεί να παραχθεί χωρίς καθόλου ρεύμα -ο οινολόγος Σωτήρης Καραγιάννης το τραβάει από τα βαρέλια με σωληνάκι!- όμως αυτό μπορεί να συμβεί μόνο σε niche ετικέτες υπερ-υψηλής τιμής.
Παρόλα αυτά ο ήλιος και άνεμος μπορούν να αποδειχθούν πολύτιμοι ενεργειακοί σύμμαχοι, με το -διόλου μικρό- ισπανικό οινοποιείο Herencia Altes να καλύπτει το 75% των αναγκών του από φωτοβολταϊκά πάνελ και το καλιφορνέζικο Anaba να έχει εγκαταστήσει μια ανεμογεννήτρια 45 ποδών στις εγκαταστάσεις του στο Carneros. Παράλληλα, η οινική βιομηχανία λέει το νερό… νεράκι απαιτώντας μεγάλους όγκους για τη λειτουργία της, οπότε το φιλτράρισμα και η ανακύκλωση του δίνουν τους δικούς τους πόντους στον eco friendly χαρακτήρα.
Ομως η μερίδα του οικολογικού λέοντος ανήκει -όσο και αν ξαφνιαστεί κανείς- στα τελικά στάδια της παραγωγής, με το πλέον μείζον θέμα να είναι η χρήση του γυαλιού. Ετσι ενώ ακόμα και σήμερα υπάρχουν παραγωγοί που προσπαθούν να προσδώσουν status στις premium cuvee τους, μέσα από τη χρήση εντυπωσιακά βαριών φιαλών, άλλοι επιδίδονται σε διαγωνισμό δίαιτας καυχούμενοι κάθε απώλεια γραμματίου. Ο πάντα ευρηματικός και προκλητικός Randall Grahm του Bonny Doon, όχι μόνο χρησιμοποιεί μία φιάλη της Frugalpac από 95% ανακυκλωμένο χαρτί για το ροζέ του, αλλά και ειρωνεύεται τα βαρύτιμα Chardonnay της περιοχής του (Καλιφόρνια) ονομάζοντάς το Carbon…nay! Η 12άδα τού εν λόγω κρασιού ζυγίζει μόλις 24lb αντί για 40 μιας μέσης κάσας, γεγονός που έχει θετικές συνέπειες και στη μεταφορά του. Ομως τίποτα δεν μπορεί να συναγωνιστεί το κουβάλημα του κρασιού σε δεξαμενές και την εμφιάλωσή του σε χώρους που βρίσκονται σε περιοχές κοντινές σε αυτές της τελικής κατανάλωσης. Ενδεικτικά ένα κλασσικό κοντέινερ χωράει 13.700 φιάλες συνολικού όγκου 9.900 λίτρων, νούμερο που εκτοξεύεται στα 24.000 λίτρα αν το κρασί “ταξιδέψει” με το ίδιο container μέσα σε μεγάλους περιέκτες. Αφήστε που η μεγάλη ποσότητα καθιστά το κρασί λιγότερο ευάλωτο σε θερμοκρασιακές μεταβολές, σε σχέση με μια φιάλη που πολύ πιο εύκολα “βράζει”…
Και μιας και μιλάμε για ταξίδια, οι μεταφορές με πλοίο τερματίζουν την επιβάρυνση του περιβάλλοντος. Πώς θα σας φαινόταν επομένως η μεταφορά μια εκλεκτής Σαμπάνιας με ιστιοπλοϊκό; “Μια εξαιρετικά οικολογική ιδέα” σκέφτηκε ο γνωστός οίκος G. H Mumm στέλνοντας παρτίδες 1.000 τόνων από τη Γαλλία στη Νέα Υόρκη με το 81 μέτρων Anemos, ένα σκάφος στις διαστάσεις του θρυλικού clipper Cutty Sark που κατασκευάστηκε ακριβώς γι΄ αυτή τη δουλειά! Το Anemos μειώνει τους freight ρύπους κατά 90% σε σχέση με ένα cargo, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι ο αγώνας για το μικρότερο δυνατό ενεργειακό αποτύπωμα τελειώνει εδώ.
Η παύση χρήσης καψυλλίων στον λαιμό, η επιλογή βιδωτών πωμάτων έναντι των παραδοσιακών από φελλό ή ακόμα και η παραγωγή ετικετών από χαρτί που έχει δημιουργηθεί από κλαδεμένες κληματίδες -πρακτική που εφαρμόζει το ισπανικό οινοποιείο Emina Ribera- βάζουν το δικό τους λιθαράκι στη βιωσιμότητα και υπογραμμίζουν την ανάγκη του “Less (CO2) is more” και στο κρασί!