Το “Floating house” των Potiropoulos+Partners είναι ο αφρός μιας σπουδαίας αρχιτεκτονικής χρονιάς για τη χώρα μας.
Mε αποχρώσεις “παραλλαγής” που το κάνουν να μοιάζει με το φυσικό περιβάλλον του, το εντυπωσιακό αυτό σπίτι στη Μεσσηνία μοιάζει με σκηνικό θεατρικής υπερπαραγωγής που ναι μεν επιπλέει στο νερό αλλά επιπλέον μπαίνει και σε διάλογο με τη φύση. Ένας διάλογος που παίρνει τη μορφή χρωμάτων, υλικών εναλλαγής αισθήσεων όπως αυτές που προκύπτουν από το συμπαγές που διαδέχεται στο ελαφρύ. Η περιγραφή του βιβλίου προσθέτει: “Για το σχεδιασμό του “πλωτού σπιτιού” προβλέφθηκε μια κεντρική “ζώνη”, όπως μια ξύλινη αποβάθρα ή ένα ταξιδιωτικό σκάφος, που συγκεντρώνει όλες τις εσωτερικές και εξωτερικές δραστηριότητες.
Ακολουθώντας την εικόνα που ξεδιπλώνεται από το πανόραμα του τοπίου, η εσωτερική οργάνωση υπαγορεύει διαφορετικές προτεραιότητες απόψεων και χωρικών ρόλων. Η αρχιτεκτονική ιδέα διαπραγματεύεται τον διάλογο μεταξύ του κτιρίου και του τοπίου, κατατάσσοντας το εσωτερικό του και αντίστοιχα τον εξωτερικό του χώρο, σε εξωστρεφείς περιοχές που ανοίγονται προς τη θέα και σε εσωστρεφείς για ιδιωτικότητα. Η τελική δομή διαμορφώνεται από τη διαδραστική σχέση μεταξύ αυτών των επιμέρους συστάδων, οι οποίες διαπερνώνται από την τοπική χλωρίδα και το φυσικό φως”. Η συζήτηση με τον “ιθύνοντα νου” του έργου, Δημήτρη Ποτηρόπουλου ξεφεύγει από τα όρια της αρχιτεκτονικής επιστήμης του και μπαίνει στα εδάφη της φιλοσοφίας.
Πώς προέκυψε η «ιδέα» του «Floating House»;
Η αφήγηση που επινοήθηκε δεν είναι μια ειδυλλιακή, εικονογραφική μεταφορά, αλλά μια διαρκής διάδραση που προτρέπει τον χρήστη να αφουγκραστεί την συνομιλία του Τόπου –την θάλασσα της Μεσσηνίας στην συγκεκριμένη περίπτωση– με τον σύγχρονο τρόπο κατοίκησης. Εννοιολογικά η «ηθική» του σχεδιασμού προκύπτει από το «habitus», δηλαδή τις «συνήθειες», σχετίζεται με τον τρόπο ζωής, με την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της διαβίωσης, δεν απευθύνεται άμεσα στο κτίριο/κατασκευή, αλλά στο βίωμα που αυτό προκαλεί. Κατά την συνθετική διαδικασία προβλέφθηκε μια οργάνωση ζώνης –θυμίζοντας ξύλινη προβλήτα ή πλοίο καθώς ταξιδεύει– η οποία συγκεντρώνει όλες τις στεγασμένες και υπαίθριες δραστηριότητες. Ακολουθώντας την εικόνα που ξεδιπλώνει το τοπιακό πανόραμα, η εσωτερική δομή του Floating House παραθέτει διαφορετικές, αλληλοεξαρτημένες μεταξύ τους προτεραιότητες θεάσεων και χωρικών ρόλων ταξινομώντας το εσωτερικό του, και αντίστοιχα τον υπαίθριο χώρο του, σε περιοχές «δημόσιες» ή πιο ιδιωτικές, σε εξωστρεφείς ή εσωστρεφείς, σε οικείες ή αναπάντεχες.
Γενικότερα, πως προσεγγίζετε τον σχεδιασμό των project σας;
Ο Matisse έλεγε: «Δεν ζωγραφίζω πράγματα, ζωγραφίζω την διαφορά μεταξύ των πραγμάτων». Πιστεύουμε ότι αρχιτεκτονική είναι η σύνθεση της διαφοράς μεταξύ των πολλών αναγνώσεων και ορίων που θέτει η πραγματικότητα της δουλειάς μας. Τρεις είναι οι βασικοί άξονες προβληματικής που συνυπάρχουν στον σχεδιασμό μας: Ο πρώτος δίνει έμφαση στο νοηματικό περιεχόμενο της «ιδέας», στην σημειολογική της διάσταση. Παράλληλα θέτει ως καθοριστικό αίτημα την σκηνοθεσία του αρχιτεκτονικού χώρου, με την έννοια της θεατρικότητας, την μετατροπή της υλικής υπόστασης του κτιρίου σε βιωματική χωρική εμπειρία. O δεύτερος σχετίζεται με τον ρόλο του κτιρίου ως αστικού «κρίκου», που είναι ικανός να ενισχύσει τις επιμέρους περιοχές της πόλης συνδέοντάς τες μέσα από την ίδια την χωρική τους δυναμική. O τρίτος στοχεύει στην καταδήλωση της ατομικότητας της αρχιτεκτονικής έκφρασης μέσω της εκφραστικότητας του ίδιου του αρχιτεκτονικού αντικειμένου.
Τι είναι περισσότερο η αρχιτεκτονική για εσάς, Τέχνη ή Επιστήμη;
Είναι και τα δυο, αλλά επειδή πρόκειται για δημιουργία νομίζω ότι θα πρέπει να την αντιληφθούμε περισσότερο ως τέχνη παρά ως «μαθηματική εξίσωση».
Πώς ευημερεί ο άνθρωπος μέσα στα κτίριά σας;
Αν «σκοπός της τέχνης είναι να δίνει στη ζωή σχήμα», σκοπός της αρχιτεκτονικής είναι να δίνει στην ύλη ζωή. Μας απασχολεί η εμπειρία που εισπράττει κανείς συνολικά από την ποιητική του χώρου και των υλικών. Στόχος μας είναι να ανεβαίνουμε συνεχώς επίπεδα επινοητικότητας ―έτσι παραμένει κανείς δημιουργικός― και το αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας να βελτιώνει τη ζωή του χρήστη με έναν πολύπλευρο και αυθεντικό τρόπο. Δεν επιδιώκουμε να προσφέρουμε μέσα από τον σχεδιασμό μας έναν αντικατοπτρισμό της «παρούσας στιγμής», θέλουμε να διερευνούμε αυτό που δεν έχει ειπωθεί, ή που δεν έχει ειπωθεί ακόμη. Ο αρχιτέκτονας δεν αναπαράγει κάτι παλαιότερο, ούτε το προφανές, τα έργα του πρέπει να κοιτούν προς τα εμπρός, η ίδια η ζωή μας εξελίσσεται, δεν είναι στατική ούτε μονοδιάστατη.
Ποια είναι η σκηνή που συνοψίζει την υπερηφάνεια που νιώθετε με την ολοκλήρωση ενός έργου; Τι σημαίνει για εσάς επιτυχία;
Σημασία για μας έχει η αξία των βιωμάτων που μπορεί να προκαλέσει η αρχιτεκτονική, όπως αντίστοιχα σημασία έχει ο βιωμένος χρόνος στη ζωή και όχι ο χρόνος γενικά και αόριστα. Το πως αντιδρά λοιπόν ο χρήστης στην «συνθήκη» αυτή επηρεάζει και την δική μας αίσθηση για το αποτέλεσμα του σχεδιασμού μας. Επιτυχία είναι να σου αρέσει αυτό που κάνεις, και ο τρόπος που το κάνεις.