Εξι πίνακες “έπιασαν” τιμές άνω των 100 εκατομμυρίων δολαρίων σε μια χρονιά που οι δημοπρασίες απέδειξαν ότι η Τέχνη είναι ένα παιχνίδι για πάρα πολλά χρήματα και παρά πολύ λίγους παίκτες.
Μπορεί το 2022 να ήταν γεμάτο από δημοπρασίες και τιμές ρεκόρ, αλλά η αυξανόμενη οικονομική αβεβαιότητα, ο πληθωρισμός, ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι ανησυχίες για μια επικείμενη ύφεση επηρέασαν τα χαμηλότερα επίπεδα της αγοράς Tέχνης και ορισμένες πτυχές της συλλογής έργων υψηλού επιπέδου. Ο σύμβουλος Τέχνης Thomas Stauffer δήλωσε στο ArtNet News ότι οι συλλέκτες επικεντρώνονται στα “ψηλά ράφια” της αγοράς εν μέσω της απειλής ύφεσης. “Η Tέχνη λειτουργεί ως ασφαλές καταφύγιο για τη διατήρηση της αξίας σε αβέβαιους καιρούς όπως αυτούς που διανύουμε. Η τεράστια επιτυχία της πώλησης-ρεκόρ της συλλογής του Paul Allen είναι η απόδειξη”, δήλωσε. Αντίθετα, ο Νεοϋορκέζος συλλέκτης Max Dolgicer είχε άλλη άποψη: “Τα εξαιρετικά αποτελέσματα της συλλογής Allen δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα των πωλήσεων έργων Τέχνης συνολικά. Η αγορά δεν μπορεί να ανεβαίνει για πάντα”. Εξι από τα 10 κορυφαία αποτελέσματα φέτος προήλθαν από την πώληση του Paul Allen στη δημοπρασία του οίκου Christie’s στη Νέα Υόρκη, η οποία ξεπέρασε συνολικά το 1,5 δισεκατομμύριο δολάρια, αποτελώντας την ακριβότερη πώληση ενός ιδιοκτήτη που έγινε ποτέ σε δημοπρασία. Τα 50 κορυφαία αποτελέσματα επιτεύχθηκαν όλα από ένα σύνολο 30 ανδρών καλλιτεχνών, 28 εκ των οποίων ήταν Αμερικανοί ή Ευρωπαίοι.
Andy Warhol, “Shot Sage Blue Marilyn”, 1964
183.490.749,17€
Ο Warhol κατέκτησε ξανά τον τίτλο του Αμερικανού καλλιτέχνη με το πιο ακριβό έργο σε δημοπρασία, με αυτό το εκπληκτικό αποτέλεσμα των 184 εκατομμυρίων ευρώ, που επιτεύχθηκε σε δημοπρασία του οίκου Christie’s στη Νέα Υόρκη τον περασμένο Μάιο. Ο πίνακας μεταξοτυπίας “Shot Sage Blue Marilyn” του 1964 ξεπέρασε τον εμβληματικό πίνακα του Jean- Michel Basquiat “Untitled” (1982) και έγινε το δεύτερο ακριβότερο έργο που πωλήθηκε ποτέ σε δημοπρασία. Μέρος της πώλησης της συλλογής των Ελβετών εμπόρων Τέχνης Thomas και Doris Ammann, το έργο πωλήθηκε στον Larry Gagosian. Ο μεγαλο-γκαλερίστας είχε στην πραγματικότητα μεσολαβήσει για την πώληση του έργου στον Thomas Ammann το 1986, με τον προηγούμενο ιδιοκτήτη του S.I. Newhouse. Tο “Shot Sage Blue Marilyn” είναι μια καραμελόχρωμη συμπύκνωση μερικών από τα πιο καθοριστικά καλλιτεχνικά μοτίβα του Warhol, συμπεριλαμβανομένης της υιοθέτησης της βιομηχανικής αισθητικής της μεταξοτυπίας και της γοητείας του για την εικονογραφία των διασημοτήτων.
Georges Seurat, “Les Poseuses, Ensemble” (petite version), 1888
140.283.085,49€
Το αριστούργημα του μαέστρου του μεταϊμπρεσιονισμού Georges Seurat αποτέλεσε το αποκορύφωμα της παρουσίασης της συλλογής Paul Allen από τον οίκο Christie’s, όταν πωλήθηκε έναντι 140,283 εκατομμυρίων ευρώ σε αγοραστή από την Ασία, ξεπερνώντας το προηγούμενο ρεκόρ του Seurat ύψους 34 εκατομμυρίων δολαρίων, που είχε επιτευχθεί στον οίκο Christie’s το 2018. Την τελευταία φορά που το “Les Poseuses, Ensemble” (petite version) εμφανίστηκε σε δημοπρασία το 1970 πωλήθηκε για λίγο πάνω από 1 εκατομμύριο δολάρια. Το έργο παραπέμπει στο πιο διάσημο έργο του Seurat, “Un dimanche d’été à l’Île de La Grande Jatte” (1884), το οποίο απεικονίζεται στη σύνθεση κρεμασμένο πίσω από το ομώνυμο σύνολο των γυναικών που ποζάρουν. Η ευελιξία του Seurat με το πουαντιγιστικό στυλ και η σύνδεση του πίνακα με διάσημα έργα του που βρίσκονται σε μουσεία -συμπεριλαμβανομένου όχι μόνο του “A Sunday Afternoon”, αλλά και μιας μεγαλύτερης έκδοσης του “Models” (Poseuses) (1886-88), το οποίο βρίσκεται στο Barnes Foundation της Φιλαδέλφειας- πιθανότατα τροφοδότησαν την εκκωφαντική του επιτυχία.
Paul Cézanne, “La Montagne Sainte-Victoire”, 1888-90
129.565.469,73€
Αυτό το εμβληματικό τοπίο του Paul Cézanne συνέχισε το σερί ρεκόρ της συλλογής Allen, καθώς η τιμή του ήταν υπερδιπλάσια από το προηγούμενο ρεκόρ του Γάλλου ζωγράφου, ύψους 59 εκατομμυρίων δολαρίων, το οποίο είχε επιτευχθεί με τη νεκρή φύση “Bouilloire et fruits” (1888-90) στον οίκο Christie’s τον Μάιο του 2019. Το έργο “La Montagne Sainte-Victoire” (1888-90) είναι ένα σημαντικό έργο μεταϊμπρεσιονιστικού ύφους -ένα από μια σειρά έργων που ζωγράφισε ο καλλιτέχνης με θέμα την κορυφή Sainte-Victoire της Προβηγκίας και τους πρόποδές της, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1880. Η σειρά αναδεικνύει τις αριστοτεχνικές πινελιές του Cézanne, οι οποίες, με την τετράγωνη μορφή και το κορεσμένο χρώμα τους, χρησιμεύει ως προοίμιο για την εμφάνιση του κυβισμού τις επόμενες δεκαετίες. Το “La Montagne Sainte-Victoire” πέρασε από τα χέρια διάσημων εμπόρων όπως ο Ambroise Vollard, ο Auguste Pellerin και ο Heinz Berggruen μέχρι να καταλήξει στη συλλογή του Allen. Ο Berggruen έφερε το έργο σε δημοπρασία τον Μάιο του 2001 με τον Αllen να το αποκτά έναντι 38,5 εκατομμυρίων δολαρίων. Στις δεκαετίες που μεσολάβησαν, η αξία του “La Montagne Sainte-Victoire” αυξήθηκε κατά περισσότερο από 250%.
Vincent Van Gogh, “Verger avec cyprès”, 1888
110.201.482,45€
Αλλο ένα μετα-ιμπρεσιονιστικό έργο από τη συλλογή Allen, αυτός ο τρυφερός πίνακας του Vincent Van Gogh που απεικονίζει έναν ανοιξιάτικο κήπο με παστέλ χρώματα, που φυτρώνει με τα αγαπημένα κυπαρίσσια του καλλιτέχνη, έπιασε 117,1 εκατομμύρια δολάρια στον οίκο Christie’s, καταρρίπτοντας το ρεκόρ του ίδιου του ζωγράφου που ίσχυε για περισσότερες από τρεις δεκαετίες. Το ρεκόρ δημοπρασίας του Van Gogh κατείχε προηγουμένως το “Πορτρέτο του Δρ Γκασέ” (1890), το οποίο πωλήθηκε έναντι 83 εκατομμυρίων δολαρίων στον οίκο Christie’s το 1990 και έγινε το ακριβότερο έργο τέχνης που είχε πωληθεί ποτέ εκείνη την εποχή. Το επόμενο πιο κοντινό αποτέλεσμα επιτεύχθηκε όταν το “Laboureur dans un champ” (1889) πωλήθηκε για 81 εκατομμύρια δολάρια στον οίκο Christie’s το 2017, ενώ το “Cabanes de bois parmi les oliviers et cyprès” (1889), έπιασε 71 εκατομμύρια δολάρια μόλις πέρυσι. Το “Verger avec cyprès” είναι ένα μοναδικό έργο του Ολλανδού ζωγράφου, πολύ πιο λιτό και “pointillist” από τις χαρακτηριστικές καμπυλωτές πινελιές των πιο διάσημων πινάκων του.
Paul Gauguin, “Maternité II”, 1899
99.337.116,70€
Αυτό το αριστούργημα του Paul Gauguin από τη συλλογή Allen πωλήθηκε έναντι 105,7 εκατομμυρίων δολαρίων, αποτελώντας το ακριβότερο έργο του Γάλλου καλλιτέχνη που έχει πωληθεί ποτέ σε δημοπρασία. Το προηγούμενο ρεκόρ του είχε σημειωθεί το 2006, όταν το έργο “L’Homme à la hache” (1891) πωλήθηκε σε δημοπρασία του οίκου Christie’s στη Νέα Υόρκη έναντι 40,3 εκατομμυρίων δολαρίων. Το ρεκόρ που πέτυχε η “Maternité II” (1899) αντιπροσωπεύει μια αύξηση της ισοτιμίας μεταξύ των δημόσιων και των ιδιωτικών πωλήσεων του Gauguin. Το 2015, αναφέρθηκε ότι ένα έργο από την περίοδο που ο καλλιτέχνης βρισκόταν στην Ταϊτή, η ελαιογραφία “Nafea Faa Ipoipo” (When Will You Marry?) (1892), πωλήθηκε για 300 εκατομμύρια δολάρια σε ιδιωτική πώληση στον εμίρη του Κατάρ Tamim bin Hamad Al Thani -το ποσό αυτό αποκαλύφθηκε αργότερα ότι είχε διογκωθεί από την πραγματική τιμή πώλησης των 210 εκατομμυρίων δολαρίων.
Gustav Klimt, “Birch Forest”, 1903
98.250.068,97€
Αυτό το δασικό τοπίο του μεγάλου Βιεννέζου Gustav Klimt πωλήθηκε έναντι 104,5 εκατομμυρίων δολαρίων κατά τη διάρκεια της δημοπρασίας Allen. Το “Birch Forest” (1903) ξεπέρασε το υπάρχον ρεκόρ δημοπρασίας του Klimt κατά περισσότερα από 15 εκατομμύρια δολάρια. Αυτό το προηγούμενο ρεκόρ είχε επιτευχθεί από το “Portrait of Adele Bloch-Bauer II“ (1912), το οποίο πωλήθηκε για 87,9 εκατομμύρια δολάρια σε δημοπρασία του οίκου Christie’s στη Νέα Υόρκη το 2006. Στην ίδια δημοπρασία το “Birch Forest” πωλήθηκε για 40,3 εκατομμύρια δολάρια στον Allen: Αυτό το πιο πρόσφατο αποτέλεσμα αντιπροσωπεύει αύξηση της αξίας κατά σχεδόν 160%. Πολλά από τα σημαντικά αποτελέσματα δημοπρασιών που πέτυχε ο καλλιτέχνης στο μεσοδιάστημα ήταν πίνακες τοπίου που κυμαίνονταν σε παρόμοια τιμή, με το πιο πρόσφατο αξιοσημείωτο αποτέλεσμα να επιτυγχάνεται το 2017, όταν ο “Bauerngarten“ (1907) πωλήθηκε για 59 εκατομμύρια δολάρια στον οίκο Sotheby’s. Το “Birch Forest” είναι το πρώτο έργο δημοπρασίας του Klimt που ξεπερνά τα 100 εκατομμύρια δολάρια.
Lucian Freud, “Large Interior, W11” (after Watteau), 1981-83
81.019.324,96€
Αυτό το υπέροχο ομαδικό πορτρέτο του Lucian Freud αποτελεί μια από τις πιο σύγχρονες προτάσεις της συλλογής Allen, αλλά αυτή η σχετική νεότητα δεν εμπόδισε καθόλου το αποτέλεσμά του. Το “Large Interior, W11” (after Watteau) (1981-83) πωλήθηκε για 86,2 εκατομμύρια δολάρια, σημειώνοντας νέο ρεκόρ για τον Βρετανό ζωγράφο. Ο πίνακας είχε ήδη σημειώσει ρεκόρ όταν πουλήθηκε σε δημοπρασία για 5,8 εκατομμύρια δολάρια το 1998, αν και η κορυφή θα ανήκε τελικά στον πίνακα του Freud “Benefits Supervisor Sleeping” του 1994, ο οποίος πωλήθηκε για 56,1 εκατομμύρια δολάρια στον οίκο Christie’s το 2015.
Andy Warhol, “White Disaster [White Car Crash 19 Times]”, 1963
80.211.790,82€
Στη δημοπρασία του Sotheby’s στη Νέα Υόρκη, το έργο “White Disaster [White Car Crash 19 Times]” (1963) έφθασε το ποσό των 85,3 εκατομμυρίων δολαρίων. Ο πίνακας προέρχεται από τη σειρά “Θάνατος και Καταστροφή” του Warhol, στην οποία ο καλλιτέχνης της ποπ επαναχρησιμοποίησε τις μεθόδους σειριακής αναπαραγωγής με παστέλ για να επικεντρωθεί σε ένα πιο σκοτεινό, πιο βίαιο θέμα. Η τελευταία φορά που ένα έργο από αυτή τη σειρά εμφανίστηκε σε δημοπρασία ήταν το 2013, όταν ο πίνακας “Silver Car Crash (Double Disaster)” πουλήθηκε για 104,5 εκατομμύρια δολάρια στον οίκο Sotheby’s, ποσό ρεκόρ για εκείνη την εποχή. Με αυτό το τελευταίο αποτέλεσμα, οι πίνακες με τα αυτοκινητιστικά δυστυχήματα είναι πλέον τα δεύτερα και τρίτα πιο ακριβά έργα του Warhol που έχουν πωληθεί ποτέ σε δημοπρασία.
Jean-Michel Basquiat, “Untitled”, 1982
79.897.575,39€
Αυτό το θαυμάσιο δείγμα του εμβληματικού στυλ του Jean-Michel Basquiat δημοπρατήθηκε 85 εκατομμύρια δολάρια σε μια πώληση έργων από τη συλλογή του δισεκατομμυριούχου επιχειρηματία Yusaku Maezawa από τον οίκο δημοπρασιών Phillips τον περασμένο Μάιο. Το έργο, το οποίο είχε προηγουμένως πωληθεί στον οίκο Christie’s το 2016 έναντι 57,2 εκατομμυρίων δολαρίων, ξεπέρασε αυτό το νούμερο και έγινε η τρίτη υψηλότερη τιμή που έχει επιτευχθεί ποτέ από έργο του θρυλικού νεοεξπρεσιονιστή καλλιτέχνη. Τα “κεφάλια” του Μπασκιά αποτελούν αντικείμενο αυξημένης προσοχής της δευτερογενούς αγοράς τα τελευταία χρόνια: το “In This Case” (1983) πωλήθηκε για 93,1 εκατομμύρια δολάρια στον οίκο Christie’s το 2021. Και το 2020, ένα άτιτλο έργο σε χαρτί του 1982 πωλήθηκε για 13,1 εκατομμύρια δολάρια σε διαδικτυακή δημοπρασία του οίκου Sotheby’s, καθιστώντας το, ως το ακριβότερο έργο του καλλιτέχνη που έχει πωληθεί ποτέ διαδικτυακά.
René Magritte, “Empire of Light”, 1961
74.464.187,05€
Αυτός ο ονειρικός πίνακας από την εμβληματική σειρά “Empire of Light” (Αυτοκρατορία των Φώτων) του σουρεαλιστή René Magritte πωλήθηκε για 79,2 εκατομμύρια δολάρια στον οίκο Sotheby’s τον περασμένο Μάρτιο. Το αποτέλεσμα είναι υπερτριπλάσιο από το προηγούμενο ρεκόρ δημοπρασίας του καλλιτέχνη, ύψους 26,8 εκατομμυρίων δολαρίων, που είχε σημειωθεί το 2018 από τον πίνακα “Le Principe du Plaisir” (Η αρχή της ευχαρίστησης) (1937). Αυτή ήταν η πρώτη φορά που το έργο “Empire of Light” εμφανίστηκε σε δημοπρασία μιας και βρισκόταν στη συλλογή της μακροχρόνιας προστάτιδας και φίλης του Magritte, Anne-Marie Gillion Crowet εδώ και 60 χρόνια. Το έργο εκτέθηκε εκτενώς κατά τη διάρκεια της περιόδου που ανήκε στην Gillion Crowet, παρουσιάζοντας το στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Λουιζιάνα, στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης του Σαν Φρανσίσκο, στο Μουσείο Τέχνης της Σεούλ και στο Musée Magritte, μεταξύ άλλων.