Μικρές κατοικίες που δίνουν μαθήματα εξοικονόμησης χώρου με αισθητική και μελετημένο design.
Με αφορμή την κατοικία με τίτλο “Εξοχικός κήπος με δωμάτιο” στην Κέα των Κυκλάδων, των αρχιτεκτόνων Αλέξανδρου Φωτάκη και Nicoletta Caputo, το οποίο απέσπασε το μεγάλο βραβείο αρχιτεκτονικής του 2022 του Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής, συλλέξαμε 5 καλοσχεδιασμένες κατοικίες ασυνήθιστα μικρής έκτασης. Όπως λέει σχετικά ο ίδιος ο αρχιτέκτονας “δεν χρειαζόμαστε τόσα πολλά για να ζήσουμε καλά και ιδιαίτερα κατά την περίοδο των διακοπών. Ενα τόπο χρειαζόμαστε, να τον πλησιάσουμε, να τον καταλάβουμε και αυτό δεν απαιτεί πολλά σε υλικό επίπεδο. Eπίσης, η μείωση όσο γίνεται στις σπατάλες κάθε είδους. Σε σχεδιαστικό, οικονομικό και ενεργειακό επίπεδο αντιπροτείνοντας μια πραγματικά βιώσιμη λύση σε άμεση σχέση με το περιβάλλον“.
Εξοχικός κήπος με δωμάτιο – Αλέξανδρος Φωτάκης, Nicoletta Caputo
Φωτογραφίες: ©Alina Lefa
Ο κήπος βρίσκεται σε μια από τις κεντρικές κοιλάδες του νησιού, στα όρια ενός αραιού δάσους βελανιδιάς. Αναπτύσσεται σε ύψος εκμεταλλευόμενος τη συστηματική χρήση από «όχτες», μία σειρά από λίθινους αναβαθμούς που τον δομούν σε οριζόντια επίπεδα που αλλού απλά επισκευάζονται και αλλού επαναπροσδιορίζονται χρησιμοποιώντας τα υλικά που ήδη υπάρχουν διάσπαρτα, συνεχίζοντας μια πρακτική αιώνων οργανώνοντας το τοπίο.
Με ελάχιστες παρεμβάσεις, οι χωρικές ποιότητες και οι κινήσεις του κήπου οργανώνονται ως μια μεγάλη υπαίθρια οικία. Μικροί χώροι ανάπαυσης, ξέφωτα, σκαλοπάτια, περάσματα και μερικά νέα ενδημικά οπωροφόρα δέντρα βρίσκουν την θέση τους κατά την διάρκεια της κατασκευής. Μια νέα διαδρομή διασχίζει τον κήπο ακολουθώντας τα υπάρχοντα ίχνη και προσπαθεί περισσότερο να δώσει κατευθύνσεις, παρά να στρώσει μια συνεχή επιφάνεια. Το δωμάτιο κρατά το αποτύπωμα του προϋπάρχοντος «σταυλιού» και την σχέση του με το τοπίο και ταυτοχρόνως οργανώνει το πλαίσιο για τις διακοπές μιας οικογένειας, προτείνοντας λύσεις για τις βασικές ανάγκες για μια λιτή διαβίωση στην ύπαιθρο. Ενα υπερυψωμένο κρεβάτι-αποθηκευτικός χώρος, ένας νεροχύτης-παράθυρο, μία εστία-πάγκος κουζίνας και ένα ανοιγόμενο λουτρό-ντουλάπα στο «κουτούντο» -τον εξωτερικό διαμπερή χώρο ανάμεσα στην οικία και την επόμενη αναβαθμίδα- που ξυπνά μνήμες του «μέρους» στον κήπο. Το δωμάτιο με την θέση του, ορίζει δύο νέους εξωτερικούς χώρους. Εναν «περίβολο» και μια «πίσω αυλή» με διαφορετικές ποιότητες, σχέσεις με το τοπίο, προσανατολισμούς και σκιάσεις από τις βελανιδιές. Η αρχιτεκτονική του έκφραση χρησιμοποιεί ως βάση την τοπική γλώσσα εμπλουτίζοντας την με σύγχρονα στοιχεία και πρακτικές. Το τελικό αποτέλεσμα, αποτελεί προϊόν συνεργατικής σύλληψης και επιτόπιας κατασκευής του αρχιτέκτονα με τους τοπικούς μάστορες και έγινε όσο το δυνατόν περισσότερη χρήση τοπικών υλικών, κατασκευαστικών πρακτικών. Τα υπολείμματα μιας κατασκευαστικής φάσης ενσωματώνονται και γίνονται σχεδιαστικές λύσεις για την επόμενη και κοινές λύσεις που χαρακτηρίζουν τον τοπικό κατασκευαστικό πολιτισμό συνδέονται με ιδέες και λύσεις που έρχονται από πιο μακριά.
Oliv – OOAK Architects
Ενας όμορφος ελαιώνας στην Πελοπόννησο, με έντονη τοπογραφία και υπέροχη θέα προς τη Μεσσηνιακή πεδιάδα, ήταν το έναυσμα για το σχεδιασμό των τριών κατοικιών. Το οικόπεδο είναι παραδοσιακά ταρατσωμένο με ξερολιθιές. Τα τρία σπίτια σχεδιάστηκαν σε συνάρτηση με τους πέτρινους τοίχους και ακολουθούν τις φυσικές καμπύλες του βουνού.
Οι τρεις κατοικίες έχουν τις ίδιες βασικές σχεδιαστικές αρχές ενώ μορφολογικά είναι διαφορετικές. Η κάθε μία διαμορφώθηκε έτσι ώστε να εντάσσεται απόλυτα στο σημείο του οικοπέδου που τοποθετείται. Το γεγονός ότι έχουν πράσινο χρώμα ενισχύει την αίσθηση του καμουφλάζ και τις κάνει να ενσωματωθούν καλύτερα στον ελαιώνα. Το κάθε σπίτι έχει τη δική του εσωτερική διαρρύθμιση και μία ιδιαίτερη σχέση με τον περιβάλλοντα χώρο. Ιδιωτικές αυλές και τμήματα ελαιώνα περιβάλλουν την κάθε κατοικία. Τα μεγάλα πανοραμικά παράθυρα, προς τη θέα κάνουν λιγότερο σαφή τα όρια του μέσα με το έξω. Όλοι οι εξωτερικοί χώροι και τα μονοπάτια έχουν κατασκευαστεί με πέτρα από το οικόπεδο.
Urban Loft – Theta Tris architecture
Φωτογραφίες: Γιώργος Σφακιανάκης | www.gsfak.com
Το μικρό αυτό στούντιο βρίσκεται στο δώμα μιας τυπικής αθηναϊκής πολυκατοικίας του 1970 στην Καλλιθέα και έχει εμβαδόν 37 m2. Ο εσωτερικός χώρος συνδέεται με μια ευρύχωρη ταράτσα με πέργκολα και θέα σε όλη την πόλη, συνολικής επιφάνειας 80 m2. Ζητούμενο του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού ήταν η μετατροπή του μικρού αυτού loft σε ένα μοντέλο έξυπνης αστικής διαβίωσης, βελτιστοποιώντας το διαθέσιμο χώρο εσωτερικά και εξωτερικά και συνδυάζοντας άνεση και λειτουργικότητα.
Στην αρχική της διαρρύθμιση, η κατοικία χωριζόταν σε τρεις ιδιαίτερα μικρούς χώρους: ένα χωλ καθαίρεση όλων των εσωτερικών τοίχων εξαλείφθηκαν όλα τα συμπαγή όρια και δημιουργήθηκε ένας ενιαίος ανοιχτός χώρος, διαμπερής με περισσότερο φως. Το καθιστικό τοποθετήθηκε κεντρικά ως βασικό στοιχείο καθημερινής εστίασης. Η κουζίνα και ο χώρος φαγητού με το μεγάλο γωνιακό παράθυρο και πανοραμική θέα σε όλη την Αθήνα βρίσκονται στη μία άκρη της κατοικίας ενώ ο χώρος ύπνου, με τον κρυφό αποθηκευτικό χώρο κάτω από το στρώμα, στην άλλη.
Το καθιστικό που περιλαμβάνει και ένα γραφείο, απαραίτητο πλέον στη σύγχρονη εργασιακή πραγματικότητα, διαχωρίζεται διακριτικά από την κουζίνα με τη βοήθεια ενός γυάλινου σταθερού διαχωριστικού με μαύρο μεταλλικό σκελετό, επιτρέποντας έτσι στο φυσικό φως να διαχέεται ανεμπόδιστα σε όλο το χώρο. Ενα συρόμενο περσιδωτό ξύλινο “παράθυρο”, που θυμίζει ελληνικό παραδοσιακό παντζούρι, “κρύβει” το κρεβάτι και χρησιμοποιείται για την επίτευξη μιας ευελιξίας στην ιδιωτικότητα του χώρου. Η χρήση των διαχωριστικών στοιχείων έχει ως σκοπό να τονιστεί η συνέχεια μέσα από την οπτική συνένωση των χώρων προσφέροντας διάφορα επίπεδα ιδιωτικότητας, ενώ ταυτόχρονα προστίθεται μια σημαντική πινελιά στην όλη αισθητική της κατοικίας
Οι εργονομικές λύσεις εξοικονόμησης χώρου σε συνδυασμό με τις γυάλινες επιφάνειες που επιτρέπουν στο φως να διεισδύσει παντού, συμβάλλουν στη αίσθηση ευρυχωρίας, ενώ οι λευκές επιφάνειες των τοίχων αντανακλούν το φως και αναδεικνύουν τις δρύινες αποχρώσεις του ξύλου.
Samia houses – Theta Tris architecture
Φωτογραφίες: Γιώργος Σφακιανάκης | www.gsfak.com
Η πετρόχτιστη αυτή διπλοκατοικία βρίσκεται στο Θησείο στα όρια με τα Ανω Πετράλωνα, δίπλα ακριβώς στο λόφο Φιλοπάππου και χτίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1920. Αρχικά χρησίμευε ως αποθήκη ιατρικών και φαρμακευτικών προϊόντων, δεδομένου ότι οι τότε ιδιοκτήτες της ήταν γνωστοί για το μεγάλο φιλανθρωπικό τους έργο. Η ιστορικότητα αυτού του κτιρίου σε συνδυασμό με την τοποθεσία του ήταν οι βασικοί λόγοι που κέντρισαν το ενδιαφέρον των σημερινών ιδιοκτητών. Παρόλο που κατοικούν στο εξωτερικό, αποφάσισαν πως η συγκεκριμένη κατοικία θα ήταν το ιδανικό μέρος διαμονής τους για όποτε επισκέπτονται την Ελλάδα.
Το κτίριο φιλοξενεί δύο κατοικίες, οι οποίες ενώνονται με εσωτερική αυλή. Η πρώτη κατοικία είναι γωνιακή ισόγεια με εσωτερικό πατάρι, καθαρού εμβαδού 35 m2 (κατοικία Α) ενώ η δεύτερη είναι διώροφη με εσωτερική σκάλα και εμβαδόν 65 m2 (κατοικία Β). Στην παρούσα φάση, ολοκληρώθηκε και παρουσιάζεται η κατοικία Α, καθώς η κατοικία Β βρίσκεται υπό κατασκευή.
Στόχος του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού ήταν η μέγιστη εκμετάλλευση του χώρου. Στο ισόγειο της κατοικίας βρίσκεται το καθιστικό, η κουζίνα και το λουτρό, ενώ η ξύλινη σκάλα με τον κρυμμένο αποθηκευτικό χώρο οδηγεί στο μεσοπάτωμα όπου βρίσκεται η κρεβατοκάμαρα. Το μεγάλο ύψος της κατοικίας συντέλεσε σημαντικά στη διαμόρφωση ενός λειτουργικού και φωτεινού χώρου και στη δημιουργία μιας αίσθησης ευρυχωρίας. Ο συνδυασμός του ιστορικού χαρακτήρα του κτιρίου με σύγχρονα στυλιστικά στοιχεία, υλικά και λεπτομέρειες, αναδεικνύουν τη μοναδικότητα μιας σύγχρονης διαβίωσης με έντονο άρωμα από το παρελθόν. Πλακάκια με γεωμετρικά σχέδια που προϋπήρχαν στην κατοικία, επαναχρησιμοποιήθηκαν και συνδυάστηκαν με ασβεστοκονία στα δάπεδα και στους τοίχους. Εμφανείς πέτρινοι τοίχοι αποκαταστάθηκαν ενώ η παλιά ξύλινη στέγη αντικαταστάθηκε με καινούρια. Η αρχιτεκτονική προσέγγιση με καθαρές ευθείες γραμμές και λιτές γεωμετρικές φόρμες αποσκοπεί στο να αντισταθμίζει την ιδιαίτερη αισθητική των παλιών πλακιδίων και των πέτρινων τοίχων.
Οι χρωματισμοί ακολουθούν μια γήινη παλέτα με αποχρώσεις του άσπρου και του μπεζ. Οι ανοιχτές επιφάνειες των τοίχων και του δαπέδου αντανακλούν το φως και αναδεικνύουν τις δρύινες αποχρώσεις του ξύλου, ενώ τα επιμέρους λευκά μεταλλικά στοιχεία ορίζουν εγκάρσιες και παράλληλες χαράξεις δημιουργώντας μια αρμονική συνύπαρξη.
Cosmos – Architectures David Tajchman, Luc Izri
Το Cosmos είναι μέρος ενός τοπολογικού αστερισμού. Το κατά παραγγελία σπίτι είναι ένα αρχιτεκτονικό μανιφέστο που βρίσκεται σε μια απομακρυσμένη περιοχή της Νότιας Πελοποννήσου, προσφέροντας πανοραμική θέα στο Αιγαίο Πέλαγος. Η εμπειρία της ζωής του Γάλλου αρχιτέκτονα (που πραγματοποίησε τον σχεδιασμό σε συνεργασία με τον Luc Izri) σε μια ευρωπαϊκή μεγαλούπολη μας έκανε να συνειδητοποιήσουμε τη σημασία της ύπαρξης εξωτερικών χώρων που γειτνιάζουν με το σπίτι. Φιλοδοξία του γραφείου είναι να παρέχει μικρά υψηλής ποιότητας αρχιτεκτονικά σχέδια, θεωρώντας δεδομένη την ευθύνη μας για τη μείωση της επέκτασης της ανθρώπινης παρουσίας στο γήινο έδαφος. Ο σχεδιασμός προβλέπει μια νέα άρθρωση των θεμελιωδών στοιχείων του βιότοπου.
Ο τοπολογικός σχηματισμός είναι το αποτέλεσμα ενός συνδυασμού εδάφους και οροφής, που παραμορφώνεται διακριτικά προς τα πάνω και προς τα κάτω: μια γεωμορφολογική διαδικασία που παρουσιάζει άφθονους σταλακτίτες και σταλαγμίτες, δημιουργώντας μια ποικιλία χώρων διαβίωσης μέσα σε ένα μειωμένο αποτύπωμα. Με έναν σφιχτό προϋπολογισμό, συμπεριλαμβανομένου του κόστους γης και κατασκευής, η κατοικία δύο υπνοδωματίων περιορίζεται σε σαράντα εσωτερικά τετραγωνικά μέτρα, συγχωνεύοντας εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους διαβίωσης με το σχεδιασμό πλήρως ανοιγμένων γυάλινων παραθύρων, εσωτερικών χώρων χωρίς πόρτες και μεγάλων εξωτερικών σκιερών χώρων που παρέχονται από την προεξέχουσα οροφή.