Η Εποχιακή Συναισθηματική Διαταραχή είναι μία διαταραχή διάθεσης ή μίας μορφής κατάθλιψης που εμφανίζεται σε εποχιακούς κύκλους.
Τείνει να ξεκινά με την έναρξη του φθινοπώρου και παραμένει όλο το χειμώνα, βελτιώνεται καθώς αρχίζει να εμφανίζεται ο ανοιξιάτικος καιρός και παραμένει έτσι όλο το καλοκαίρι. Μόνο για να ξαναεμφανιστεί το φθινόπωρο. Θεωρείται ότι η Εποχιακή Συναισθηματική Διαταραχή (ΕΣΔ) συνδέεται με τη μείωση του ηλιακού φωτός που βιώνουμε κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου και του χειμώνα. Δεν είναι πλήρως κατανοητό γιατί μερικοί άνθρωποι αναπτύσσουν τα συμπτώματα, αλλά οι ερευνητές το συνδέεουν με την ανάγκη του υποθάλαμου, την περιοχή στη βάση του εγκεφάλου, που χρειάζεται το φως του ήλιου για να λειτουργήσει σωστά.
Ο υποθάλαμος είναι μια σχετικά μικρή περιοχή του εγκεφάλου, αλλά είναι υπεύθυνος για μεγάλο αριθμό λειτουργιών. Αυτές οι λειτουργίες περιλαμβάνουν τον έλεγχο της όρεξης, τη ρύθμιση των συναισθηματικών μας αντιδράσεων και τη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος. Είναι επίσης ζωτικής σημασίας ώστε το σώμα να ρυθμίσει τον κιρκάδιο ρυθμό, αλλά και για την απελευθέρωση των ορμονών μελατονίνης και σεροτονίνης.
Το ρολόι του οργανισμού μας είναι βιολογικά προγραμματισμένο να ξυπνά στο φως του ήλιου και να κοιμάται όταν σκοτεινιάζει. Τα πιο σκοτεινά πρωινά και οι πιο σύντομες μέρες μπορεί να διαταράξουν αυτόν τον ρυθμό, οδηγώντας στα συμπτώματα της διαταραχής.
Η ορμόνη μελατονίνη απελευθερώνεται το βράδυ και ευθύνεται για την νύστα και την ανάγκη μας για ύπνο. Θεωρείται ότι οι άνθρωποι με Εποχιακή Συναισθηματική Διαταραχή απελευθερώνουν περισσότερη μελατονίνη νωρίτερα μέσα στην ημέρα, κάνοντας τους πάσχοντες να αισθάνονται νωθροί και χαμηλοί. Η σεροτονίνη αντίστοιχα, η ορμόνη που βοηθά στη ρύθμιση της διάθεσής μας, επηρεάζεται από τη μείωση του ηλιακού φωτός οδηγώντας σε χαμηλή διάθεση και άλλα συμπτώματα της Διαταραχής.
Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
-Χαμηλή διάθεση που δεν μεταβάλλεται
-Αίσθημα ευερεθιστότητας
-Αίσθημα άγχους ή μελαγχολίας
-Έλλειψη ευχαρίστησης
-Δυσκολία συγκέντρωσης
-Υπνηλία
-Αυξημένη όρεξη, ιδιαίτερα για τροφές πλούσιες σε υδατάνθρακες
Ποιες είναι οι λύσεις;
1. Επιμένουμε στον ίδιο κύκλο ύπνου-αφύπνισης. Μπορούμε να βοηθήσουμε τον κιρκάδιο ρυθμό μας πηγαίνοντας για ύπνο και ξυπνώντας παρόμοια ώρα κάθε μέρα, ακόμη και τα Σαββατοκύριακα.
Όσο δελεαστικό κι αν είναι να ξενυχτήσουμε και να κοιμηθούμε περισσότερο μέσα το Σαββατοκύριακο, κάτι τέτοιο θα διαταράξει τον εβδομαδιαίο κύκλο ύπνου-αφύπνισης και θα κάνει το πρωινό της Δευτέρας ακόμα πιο δύσκολο.
2. Διατηρούμε τα επίπεδα της βιταμίνης D στα ιδανικά επίπεδα. Πρόσφατη μελέτη συνέδεσε την εποχική συναισθηματική διαταραχή και με τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D. Η βιταμίνη D συντίθεται από το σώμα όταν το φως του ήλιου έρχεται σε επαφή με το δέρμα, γι’ αυτό και πιστεύεται ότι πολλοί άνθρωποι παρουσιάζουν ανεπάρκεια βιταμίνης D κατά τους ψυχρότερους μήνες. Η βιταμίνη D είναι σημαντική για γερά οστά και δόντια και πιστεύεται ότι η ανεπάρκεια της συνδέεται με προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως η κατάθλιψη.
3. Γεμίζουμε το σπίτι με φυτά. Η φροντίδα των φυτών και η κηπουρική γενικότερα μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της κακής διάθεσης. Τα φυτά βοηθούν στον καθαρισμό του αέρα, και το σημαντικότερο, στη μείωση του στρες και στη βελτίωση της ψυχικής ευεξίας. Ένα φυτό στην κρεβατοκάμαρα και στο γραφείο θα βοηθήσει να συνδεθούμε και να νιώσουμε πιο κοντά στη φύση.
4. Πλημμυρίζουμε το σπίτι με φως. Τον χειμώνα με τις βροχερές μέρες και το σκοτάδι που έρχεται από νωρίς, είναι δύσκολο να βρούμε το φως. Επιτρέποντας όσο το δυνατόν περισσότερο φως στο σπίτι, θα μας βοηθήσει να πούμε στον εγκέφαλό μας ότι είναι μέρα.
5. Συνδεόμαστε με τους ανθρώπους γύρω μας. Μπορεί να είναι δύσκολο να συνδεθούμε με άλλους ανθρώπους όταν δεν αισθανόμαστε καλά. Αλλά το να περνάμε χρόνο με φίλους και οικογένεια έχει αποδεδειγμένα οφέλη για την ψυχική μας υγεία. Η επικοινωνία με τους αγαπημένους μας, ο εθελοντισμός και τα χόμπι που περιλαμβάνουν κι άλλους ανθρώπους είναι μερικές από τις καλύτερες επιλογές κοινωνικοποίησης.
6. Ασκούμαστε, ιδανικά σε εξωτερικό χώρο. Η άσκηση, ακόμα κι αν δεν έχουμε όρεξη, απελευθερώνει ενδορφίνες που βοηθούν στη βελτίωση της διάθεσης. Η άσκηση σε εξωτερικό χώρο έχει το πρόσθετο πλεονέκτημα ότι μας συνδέει με τη φύση και τις ηλιόλουστες μέρες που μας προσφέρει τη βιταμίνη D.
Η σωματική δραστηριότητα βοηθά επίσης στη μείωση των επιπέδων του άγχους, άρα και τη διαχείριση των συμπτωμάτων του στρες.
7. Σκεφτόμαστε τη διατροφή μας. Τα τακτικά μικρά γεύματα με πιάτα με ωφέλιμες τροφές μάς βοηθούν να διατηρούμε το σάκχαρό μας σταθερό, κάτι που μπορεί να είναι δύσκολο όταν έχουμε Εποχιακή Συναισθηματική Διαταραχή. Αντίστοιχα, η αποφυγή επεξεργασμένων τροφίμων και της ζάχαρης μπορεί να επιτείνουν τα συμπτώματα. Μία ισορροπημένη διατροφή θα μας δώσει την ενέργεια που χρειαζόμαστε και θα μειώσει τα σκαμπανεβάσματα της διάθεσης που σχετίζονται με τα επίπεδα σακχάρου.
8. Απευθυνόμαστε με έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας.
Δεν είναι μία μη αναμενόμενη πρόταση αλλά η θεραπεία μπορεί να είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης κάθε μορφής κατάθλιψης, συμπεριλαμβανομένης της εποχικής κατάθλιψης.
Διαφορετικά πράγματα λειτουργούν για διαφορετικούς ανθρώπους σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, οπότε αν κάτι δεν είναι εφικτό ή φαντάζει δύσκολο στα μάτια μας ας προσπαθούμε να μην ασκούμε πίεση στον εαυτό μας. Μπορούμε πάντα να δοκιμάσουμε κάτι άλλο ή να επιστρέψουμε σε αυτό κάποια άλλη φορά.
Φωτογραφίες: Getty Images / Ideal Image