Υπάρχει καλό άγχος; Και πώς ξεχωρίζει από το κακό;

Το άγχος είναι ένα φυσικό κομμάτι της ζωής που όλοι βιώνουν κάποια στιγμή. Είτε προετοιμάζεστε για μια σημαντική εξέταση, είτε πηγαίνετε σε μια συνέντευξη για δουλειά, είτε δίνετε μια ομιλία μπροστά σε κοινό, το να αισθάνεστε νευρικοί ή αγχωμένοι είναι λογικό. Ωστόσο, το άγχος μπορεί επίσης να γίνει ένα συντριπτικό και επίμονο πρόβλημα που παρεμβαίνει στην καθημερινή ζωή μας. Η κατανόηση της διαφοράς μεταξύ του φυσιολογικού, προσαρμοστικού άγχους και του δυσπροσαρμοστικού, διαταραγμένου άγχους είναι ζωτικής σημασίας για τον προσδιορισμό τού πότε πρέπει να αναζητήσετε βοήθεια και πώς να το αντιμετωπίσετε.

Τι είναι το προσαρμοστικό (φυσιολογικό) άγχος;
Το προσαρμοστικό άγχος είναι μια φυσική αντίδραση στο στρες ή στον κίνδυνο και εξυπηρετεί μια ουσιαστική εξελικτική λειτουργία: την επιβίωση. Είναι ο τρόπος με τον οποίο το σώμα προετοιμάζεται για δράση σε καταστάσεις που απαιτούν προσοχή ή αντίδραση. Αυτό το είδος άγχους μπορεί να ενισχύσει την απόδοση, καθώς οξύνει την εστίαση, αυξάνει τα κίνητρα και προτρέπει σε συμπεριφορά επίλυσης προβλημάτων.
Παραδείγματα:
-Πριν από μια εξέταση: Το αίσθημα άγχους μπορεί να σας ενθαρρύνει να μελετήσετε και να προετοιμαστείτε κατάλληλα.
-Κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης για εργασία: Ενα μέτριο επίπεδο άγχους μπορεί να σας κρατήσει σε εγρήγορση και να σας βοηθήσει να παρουσιάσετε τον καλύτερο εαυτό σας.
-Αντιμετωπίζοντας μια απειλή: Η αντιμετώπιση μιας επικίνδυνης κατάστασης, όπως το περπάτημα σε μια άγνωστη περιοχή τη νύχτα, μπορεί να προκαλέσει άγχος που ενθαρρύνει την επαγρύπνηση και την προσοχή.
Χαρακτηριστικά του προσαρμοστικού άγχους:
-Προσωρινά: Υποχωρεί μόλις περάσει το στρεσογόνο γεγονός.
-Αναλογικό: Η ένταση του άγχους ταιριάζει με την κατάσταση.
-Παρακινητικό: Μπορεί να σας ωθήσει να αναλάβετε εποικοδομητική δράση ή να προετοιμαστείτε πιο αποτελεσματικά.

Τι είναι το δυσπροσαρμοστικό (διαταραγμένο) άγχος;
Το δυσπροσαρμοστικό άγχος είναι υπερβολικό και επίμονο, υπερβαίνοντας την τυπική αντίδραση στο άγχος. Μπορεί να είναι εξουθενωτικό, παρεμβαίνοντας στις καθημερινές δραστηριότητες και εμποδίζοντας τα άτομα να ζήσουν άνετα τη ζωή τους. Οι αγχώδεις διαταραχές είναι οι πιο συχνές διαταραχές ψυχικής υγείας σε πολλά μέρη του κόσμου, περιλαμβάνοντας διάφορες μορφές, όπως η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή (GAD), η διαταραχή πανικού και η διαταραχή κοινωνικού άγχους.
Δείκτες δυσπροσαρμοστικού άγχους:
-Παρατεταμένο: Το άγχος επιμένει ακόμη και όταν δεν υπάρχει άμεσος στρεσογόνος παράγοντας.
-Εντονο και υπερβολικό: Η αντίδραση του άγχους είναι δυσανάλογη με την κατάσταση, οδηγώντας σε σημαντική αγωνία.
-Συμπεριφορές αποφυγής: Αποφυγή κοινωνικών καταστάσεων, εργασίας ή άλλων υποχρεώσεων για την αποφυγή πυροδότησης του άγχους.
-Σωματικά συμπτώματα: Επίμονα σωματικά συμπτώματα όπως πονοκέφαλοι, στομαχόπονοι, μυϊκή ένταση ή προβλήματα ύπνου.
-Επιπτώσεις στη λειτουργικότητα: Το άγχος επηρεάζει τα καθημερινά καθήκοντα, τις σχέσεις και τη συνολική ποιότητα ζωής.

Τρόποι αντιμετώπισης
Η κατανόηση της διάκρισης μεταξύ του φυσιολογικού, προσαρμοστικού άγχους και των αγχωδών διαταραχών είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της ψυχικής υγείας. Ενώ το προσαρμοστικό άγχος παίζει σημαντικό ρόλο στο να μας βοηθά να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις της ζωής, το δυσπροσαρμοστικό μπορεί να εμποδίσει την πρόοδο και την ευημερία. Μαθαίνοντας να αναγνωρίζουν πότε το άγχος έχει γίνει υπερβολικό και λαμβάνοντας μέτρα για τη διαχείρισή του, τα άτομα μπορούν να ανακτήσουν την αίσθηση του ελέγχου τους και να ζήσουν μια πιο ικανοποιητική ζωή. Η αναζήτηση επαγγελματικής καθοδήγησης και η εφαρμογή αποτελεσματικών στρατηγικών αντιμετώπισης μπορεί να μεταμορφώσει τον τρόπο με τον οποίο κάποιος βιώνει και διαχειρίζεται το άγχος, καθιστώντας δυνατή τη μετάβαση από το άγχος στην ανθεκτικότητα.

Για το προσαρμοστικό άγχος
-Προετοιμασία και σχεδιασμός: Αν γνωρίζετε ότι μία κατάσταση πρόκειται να προκαλέσει άγχος, η ενδελεχής προετοιμασία μπορεί να μειώσει τη νευρικότητα και να σας βοηθήσει να την προσεγγίσετε με αυτοπεποίθηση.
-Τεχνικές ενσυνειδητότητας: Πρακτικές όπως η βαθιά αναπνοή, η προοδευτική μυϊκή χαλάρωση και οι ασκήσεις γείωσης μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση των προσωρινών συναισθημάτων άγχους.

Για το δυσπροσαρμοστικό άγχος:
-Αναζητήστε επαγγελματική βοήθεια: Οταν το άγχος γίνεται χρόνιο ή παρεμβαίνει στη ζωή σας, η συζήτηση με έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας μπορεί να προσφέρει σαφήνεια και θεραπευτικές επιλογές, όπως η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT), η οποία είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική για τις αγχώδεις διαταραχές.
-Φαρμακευτική αγωγή: Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι ψυχίατροι μπορεί να συνταγογραφήσουν φάρμακα όπως οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI) για να βοηθήσουν στη διαχείριση των συμπτωμάτων.

Πότε να αναζητήσετε βοήθεια
Μπορεί να είναι πρόκληση να ξέρετε πότε είναι καιρός να περάσετε από την αυτοφροντίδα στην αναζήτηση επαγγελματικής βοήθειας. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένα σημάδια που υποδεικνύουν ότι η συζήτηση με κάποιον ειδικό είναι ίσως απαραίτητη. Αυτά ποικίλουν από σωματικά συμπτώματα, όπως χρόνιος πόνος, κόπωση και αϋπνία, έως κρίσεις πανικού, ταχυκαρδία και δυσκολία αλληλεπίδρασης με τους άλλους ή ολοκλήρωσης βασικών λειτουργιών μας, όπως για παράδειγμα, το να πάμε στη δουλειά. Με την συμβουλή ενός ειδικού ωστόσο, τα παραπάνω συμπτώματα μπορούν να αντιμετωπιστούν επαρκώς και η συμβίωσή μας με το άγχος να γίνει πολύ πιο εύκολη και ανεκτή.
Φωτογραφίες: Getty Images / Ideal Image