Είτε φυλάσσουν αποθέματα χρυσού, κυβερνητικά μυστικά, είτε σπόρους σιταριού, αυτά τα «άκρως απόρρητα» κτίρια περιβάλλονται από μυστήριο.
Παγκόσμια Τράπεζα Σπόρων Svalbard, Νορβηγία
Πρόκειται για μία Κιβωτό σπόρων από όλο τον πλανήτη, στο απομονωμένο αρχιπέλαγος Svalbard στον Αρκτικό Ωκεανό. H εντυπωσιακή κρύπτη είναι σκαμμένη σε μια βουνοπλαγιά στο νησί Spitsbergen, χίλια χιλιόμετρα βόρεια της ηπειρωτικής Νορβηγίας. Τυλιγμένη στο απόλυτο σκοτάδι για σχεδόν τέσσερις μήνες τον χρόνο, περιβάλλεται από βράχο και πάγο που διασφαλίζουν ότι ακόμη και χωρίς ηλεκτρική ενέργεια τα δείγματα θα παραμένουν παγωμένα.
Σαν μια τσιμεντένια πλώρη που προεξέχει από τον πάγο, σχεδιάστηκε από τον Νορβηγό αρχιτέκτονα Peter W. Soderman και ολοκληρώθηκε το 2008. Μια στενή σήραγγα οδηγεί σε τρεις υπόγειους θαλάμους όπου σήμερα φυλάσσονται πάνω από ένα εκατομμύριο είδη σπόρων.
Pionen, Σουηδία
Με έμπνευση από την sci-fi ταινία Silent Running (1972), αλλά και από τις δουλειές του θρυλικού σκηνογράφου των ταινιών Τζέιμς Μποντ, Ken Adam, το αρχιτεκτονικό γραφείο Αlbert France – Lanord σχεδίασε το κέντρο δεδομένων της εταιρίας παροχής ίντερνετ Bahnhof σε ένα πρώην πυρηνικό καταφύγιο στη Στοκχόλμη.
Τριάντα μέτρα κάτω από τους γρανιτένιους βράχους του πάρκου Vita Berg, τα 1.200 τ.μ. του καταφύγιου φιλοξενούν σήμερα γραφεία και κοινόχρηστους χώρους. «Το σημείο εκκίνησης του έργου ήταν να θεωρηθεί ο βράχος ως ζωντανός οργανισμός. Οι άνθρωποι προσπαθούν να εγκλιματιστούν σε αυτόν τον ξένο κόσμο και να φέρουν τα καλύτερα στοιχεία από τη γη: φως, φυτά, νερό και τεχνολογία», εξήγησαν οι αρχιτέκτονες στο Arch Daily, δηλώνοντας επίσης ενθουσιασμένοι που δούλεψαν σε έναν χώρο όπου πριν τη διαμόρφωση δεν υπήρχε ούτε μία ορθή γωνία.
SIS / MI6, Λονδίνο
Ζιγκουράτ, Βαβυλώνα στον Τάμεση και Legoland έχουν αποκαλέσει το κτίριο της ΜΙ6 τα βρετανικά ΜΜΕ. Τον διαγωνισμό για τον σχεδιασμό του, είχε κερδίσει ο Bρετανός αρχιτέκτονας Terry Farrell. Tο πολυεπίπεδο κτίριο μεταμοντέρνας αρχιτεκτονικής στο Vauxhall ολοκληρώθηκε το 1994 και οι φήμες λένε ότι έχει μέχρι και τούνελ κάτω από τον Τάμεση που το συνδέει με το Whitehall. Οπως γράφει ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Phil Baker, «συνδυάζει έναν μνημειώδη μοντερνισμό, όπως του Battersea Power Station, με κάτι που θυμίζει ναό των Αζτέκων».
Η πολύπλοκη πρόσοψη με τα αμέτρητα στρώματα τού χαρίζει 60 διαφορετικές στέγες, ενώ διαθέτει και δύο τάφρους για προστασία. Μεγάλο μέρος της γοητείας του ωστόσο, την οφείλει στη χρήση του, όπως αναφέρει ο Baker, αν το κτίριο δεν ήταν αρχηγείο της ΜΙ6 αλλά κινηματογράφο multiplex, δεν θα ήταν τόσο συναρπαστικό.
BND, Bερολίνο
Οι αριθμοί εντυπωσιάζουν: 260.000 τ.μ., 135.000 κ.μ. μπετόν, 20.000 τόνοι χάλυβα, 14.000 παράθυρα, 12.000 πόρτες, 4.000 υπάλληλοι. Το κτίριο της Bundesnachrichtendienst, της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Πληροφοριών της Γερμανίας, εγκαινιάστηκε το 2019 μετά από καθυστέρηση επτά ετών, κόστισε 1,23 δισεκατομμύρια δολάρια και σχεδιάστηκε από το γερμανικό αρχιτεκτονικό γραφείο Κleihues + Kleihues. Οι κανόνες για τους υπάλληλους είναι αυστηροί -δεν επιτρέπονται τα κινητά τηλέφωνα και τα laptop, απαγορεύεται η πρόσβαση στον προσωπικό λογαριασμό ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και στα social media. Οσο για τους ψεύτικους φοίνικες που περιβάλλουν το κτίριο, αρκετοί ήταν εκείνοι που υποψιάζονταν ότι ήταν συσκευές παρακολούθησης, ωστόσο η Γερουσία του Βερολίνου διαβεβαίωσε ότι ήταν art installation του καλλιτέχνη Ulrich Brüschke ̇-σήμερα, υπάρχουν και σε Τ-shirt.
CIA, H.Π.Α.
Tο αρχηγείο της CIA στο Λάνγκλεϊ σχεδιάστηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1950 από το φημισμένο νεοϋορκέζικο αρχιτεκτονικό γραφείο Harrison & Abramovitz που έχει υπογράψει εμβληματικά κτίρια, όπως η Mητροπολιτική Οπερα της Νέας Υόρκης και η Αμερικανική Πρεσβεία στην Αβάνα. Οπως αναφέρει η CIA στην ιστοσελίδα της, οι αρχιτέκτονες ακολούθησαν το όραμα του πρώην επικεφαλής της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών Αλεν Ντάλες, ο οποίος ονειρευόταν ένα μέρος που θα είχε ατμόσφαιρα πανεπιστημιούπολης, ασφαλές και απομονωμένο, αλλά και κοντά στην Ουάσιγκτον.
Το κτίριο oλοκληρώθηκε το Μάρτιο του 1961, τριάντα χρόνια αργότερα η CIA απέκτησε ένα επιπλέον κτίριο -το Νέο Κτίριο των Κεντρικών Γραφείων σχεδιάστηκε από την εταιρία Smith, Hinchman & Grylls Associates και κτίστηκε στην πλαγιά ενός λόφου πίσω από τις παλιές κεντρικές εγκαταστάσεις.
Archivio Apostolico Vaticano, Βατικανό
Τα Αποστολικά Αρχεία του Βατικανού μέχρι τις αρχές του 17ου αιώνα βρίσκονταν στην βιβλιοθήκη του Βατικανού, μετά όμως από ενέργεια του Πάπα Παύλου Ε’ μεταφέρθηκαν στο Cortile del Belvedere -ένα αρχιτεκτονικό αριστούργημα της Αναγέννησης- με εξαιρετικά περιορισμένη πρόσβαση. Αρχεία -κυβερνητικά έγγραφα της Αγίας Εδρας, αλληλογραφία, λογιστικά βιβλία και πολλά άλλα που έχει συσσωρεύσει η εκκλησία από τον 8ο έως τον 20ό αιώνα- στεγάζονται σε πάνω από 85 χ.λμ. ράφια.
Ανάμεσα στην τεράστια συλλογή, μια επιστολή του Ερρίκου Η’ που ζητά ακύρωση από τη σύζυγό του Αικατερίνη της Αραγονίας για να μπορέσει να παντρευτεί την Anne Boleyn, η παπική βούλα αφορισμού του Μαρτίνου Λούθηρου το 1521, η επιστολή της βασίλισσας Μαρίας της Σκωτίας μήνες πριν από την εκτέλεσή της όπου ζητά από τον Πάπα Σίξτο Ε’ να τη βοηθήσει να σώσει τη ζωή της, ένα αντίγραφο της δίκης του Γαλιλαίου και άλλα. Ορισμένα από τα εκατομμύρια έγγραφα φυλάσσονται σε ένα διώροφο καταφύγιο κάτω από το Cortile della Pigna του Μουσείου του Βατικανού. Το Βατικανό δεν επέτρεπε την πρόσβαση σε ξένους μέχρι το 1881 ενώ σήμερα η είσοδος περιορίζεται σε 60 προεπιλεγμένους μελετητές καθημερινά.
Fort Knox Κεντάκι, ΗΠΑ
Το θησαυροφυλάκιο, που χρησιμοποιείται για την αποθήκευση μεγάλου μέρους των αποθεμάτων χρυσού των Ηνωμένων Πολιτειών, καθώς και άλλων πολύτιμων αντικειμένων, είναι γνωστό κι ως United States Bullion Depository ενώ η φράση “It’s like Fort Knox” έχει γίνει συνώνυμο της ασφάλειας. Περιφραγμένη περίμετρος, κατασκευή από σκυρόδεμα με επένδυση γρανίτη και χάλυβα, ναρκοπέδια και απαγόρευση επισκεπτών, συνθέτουν τα κορυφαία μέτρα ασφαλείας του.
Οι χώροι παρακολουθούνται από βιντεοκάμερες νυχτερινής όρασης και μικρόφωνα υψηλής ανάλυσης ενώ το υπόγειο θησαυροφυλάκιο είναι κατασκευασμένο από χαλύβδινες πλάκες. Η ανθεκτική σε φωτιά και τρυπάνι πόρτα του έχει πάχος 53 cm, ζυγίζει 20 τόνους, έχει ρυθμιστεί σε κλειδαριά 100 ωρών και μπορεί να ανοίξει μόνο από μέλη του προσωπικού ο καθένας από αυτούς με τον δικό του ξεχωριστό συνδυασμό. Δεν επιτρέπεται η είσοδος των επισκεπτών.