Η αληθινή ιστορία του «βασιλιά» των duty free.
«Αυτή είναι μια σπουδαία ιδέα, Τσακ. Τι θα’ λεγες να την κάνουμε δουλειά»; Σύμφωνα με τον επιχειρηματικό θρύλο, από αυτή τη φράση ιδρύθηκε η μεγαλύτερη εταιρεία αφορολόγητων ειδών στον κόσμο, που μετέτρεψε τον Ρόμπερτ Γουόρεν «Μπομπ» Μίλερ σε ζάπλουτο μεγιστάνα.
Ο «βασιλιάς» των Duty Free Shops, της εταιρείας που επένδυσε στα είδη πολυτελείας στις «ουδέτερες» περιοχές των διεθνών αεροδρομίων, όπου δεν ισχύει η φορολογία, είδε μπροστά του το 1956 την ιδέα στην ίδια της την πηγή: Το αεροδρόμιο Σάνον της Ιρλανδίας, το πρώτο αεροδρόμιο του κόσμου όπου στις αίθουσες αναμονής μετά το check-in και πριν μπουν οι ταξιδιώτες στο αεροπλάνο στήθηκαν εμπορικά περίπτερα και πουλούσαν διάφορα είδη απαλλαγμένα από φόρους.
Η αρχική ιδέα ανάπτυξης καταστημάτων αφορολόγητων ειδών ανήκει στον Ιρλανδό επιχειρηματία Μπρένταν Ο’Ρέιγκαν. Τα πρώτα «αφορολόγητα καταστήματα» λειτούργησαν στο συγκεκριμένο αεροδρόμιο από το 1947, αλλά παρά το ότι ήταν δημοφιλή, δεν αναπτύσσονταν ραγδαία ούτε καν στην Ευρώπη. Ο λόγος ήταν απλός: Τότε η αναμονή στις πτήσεις ήταν ελάχιστη. Στο συγκεκριμένο αεροδρόμιο, βέβαια, υπήρχαν αναγκαστικές στάσεις για ανεφοδιασμό σε καύσιμα, ειδικά στις πτήσεις από την Ευρώπη προς τις ΗΠΑ. Οπότε οι ταξιδιώτες έβγαιναν μεν από το αεροπλάνο, αλλά είχαν ώρα για ξόδεμα στο χώρο του αεροδρομίου, χωρίς να μπορούν να βγουν έξω.
Η ιδέα που του άλλαξε τη ζωή
Ο 23χρονος τότε Μίλερ, γεννημένος στο Κουίνσι της Μασαχουσέτης αλλά από βρετανική οικογένεια, παρατήρησε όλο αυτό το παράξενο σκηνικό σ’ ένα από τα ευρωπαϊκά του ταξίδια, μαζί με τον Τσακ Φίνι, γόνο επιχειρηματικής οικογένειας από το Νιου Τζέρσεϊ, αλλά με ιρλανδικές ρίζες. Οι δύο τους ήταν, μάλιστα, και συγκάτοικοι όσο σπούδαζαν στο φημισμένο πανεπιστήμιο Κορνέλ. Ο Μίλερ ήταν αφοσιωμένος στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις και ονειρευόταν να γίνει υψηλόβαθμο στέλεχος σε αλυσίδα ξενοδοχείων, όταν συνέλαβαν αυτήν την πρωτοποριακή ιδέα.
Οι δύο φίλοι πέρασαν την επόμενη τετραετία μελετώντας νόμους και κανονισμούς των διάφορων χωρών και επικρατειών και προσπαθώντας να συγκεντρώσουν κεφάλαια για να ξεκινήσουν τη επιχείρηση. Στις 7 Νοεμβρίου 1960 ιδρύθηκε η DFS (Duty Free Shoppers), η οποία άφησε το ξεχωριστό της αποτύπωμα στον κλάδο αυτό των επιχειρήσεων κι έδωσε στους δύο φίλους περισσότερα λεφτά απ’ όσα ονειρεύονταν.
Ο Μπομπ Μίλερ, που ανέλαβε τα ηνία της διοίκησης (ο Φίνι ήταν περισσότερο οικονομικός υποστηρικτής) αποφάσισε να ιδρύσει την εταιρεία στο Χονγκ Κονγκ. Τα πρώτα καταστήματα αφορολόγητων ειδών λειτούργησαν στα αεροδρόμια του Χονγκ Κονγκ και της Χονολουλού στη Χαβάη, δηλαδή πάλι για πτήσεις μεγάλης διάρκειας. Του πιστώνεται ότι πρώτος είδε, και εκμεταλλεύθηκε, το κύμα των Ασιατών πλούσιων επιχειρηματιών που ταξίδευαν στις ΗΠΑ και την Ευρώπη για επαγγελματικούς και προσωπικούς λόγους και είχαν λεφτά για ξόδεμα.
Η στρατηγική πωλήσεων
Ο εταιρία είχε στοχεύσει εξαρχής σε πέντε τομείς: Καλλυντικά, ρούχα και αξεσουάρ, ρολόγια και κοσμήματα, κρασιά και αλκοολούχα ποτά αλλά και δώρα. Τα κέρδη ήταν αμέσως τόσο υπερβολικά, που όχι μόνο χρηματοδότησαν την επέκταση της εταιρείας στα σημαντικότερα αεροδρόμια του Ειρηνικού, αλλά και ώθησαν τον Μίλερ να ψάξει καλύτερα πώς θα επενδύσει τα λεφτά του.
Το 1973 ο Μίλερ ίδρυσε την Search Investment Group Ltd, μια εταιρεία διεθνών επενδύσεων, στην οποία ακόμα και σήμερα, στα 92 του χρόνια, κρατάει το πόστο του προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου. Αυτή η εταιρεία έχει, πλέον, επεκταθεί σε πολλούς τομείς κι έχει θυγατρικές επενδυτικές, οι οποίες ειδικεύονται στα hedge funds.
Από τα μέσα του 1990 η εταιρεία DFS δέχτηκε διάφορες προτάσεις να εξαγοραστεί από την Louis Vuitton Moet Hennessy (LVMH), την πασίγνωστη εταιρεία αγαθών πολυτελείας. Ο Φίνι και άλλοι μικρότεροι μέτοχοι δέχτηκαν την εξαγορά, το ποσό που διεκδίκησε και πήρε ο Φίνι ανερχόταν σε 1,63 δισ. δολάρια το 1996. Ο Μίλερ αποφάσισε να κρατήσει το δικό του μερίδιο στην εταιρεία και μέχρι σήμερα είναι ο βασικός μέτοχος της DFS με 38%. Ωστόσο η εταιρεία έχει ενσωματωθεί πια στον όμιλο LVHM.
Τhe Fabulous Miller Sisters
Οικογένεια ο Μίλερ έφτιαξε το 1965. Ο γάμος του με την καλλονή από το Εκουαδόρ Μαρία Κλάρα Πεσάντες Μπεσέρα όχι μόνο κράτησε, αλλά του έδωσε και τρεις κόρες, την Πία (γεννήθηκε το 1966), τη Μαρί Σαντάλ (1968) και την Αλεξάνδρα (1972). Τα κορίτσια μεγάλωσαν, προφανώς, μέσα στα πλούτη και στην πορεία τους έγιναν γνωστά ως «Miller Sisters», οι Αδελφές Μίλερ, επειδή απασχόλησαν και συνεχίζουν να απασχολούν το διεθνές τζετ-σετ.
Η Πία είναι σήμερα η προϊσταμένη υπεύθυνη για τις δημόσιες σχέσεις της εταιρείας καλλυντικών Sephora. Η Μαρί Σαντάλ είναι η πιο γνωστή στο ελληνικό κοινό, σύζυγος από το 1995 του Παύλου Ντε Γκρες, μέλους του πρώην βασιλικού οίκου της Ελλάδας. Ο Παύλος βρίσκεται σε διοικητική θέση μιας από τις εταιρείες επενδύσεων του ομίλου Μίλερ και η Μαρί Σαντάλ έχει εδώ και χρόνια ιδρύσει την εταιρεία Marie-Chantal, που ειδικεύεται σε πολυτελή ρούχα για παιδιά. Η μικρότερη σε ηλικία Αλεξάνδρα έκανε κι αυτή πριγκιπικό γάμο με τον Αλεξάντερ Φον Φίρστενμπεργκ, γόνο της γνωστής οικογένειας σχεδιαστών, με τον οποίο χώρισε το 2002.
Η συνολική περιουσία του Μίλερ αποτιμάται σε πάνω από 2 δισ. δολάρια, ωστόσο έχει φθίνουσα πορεία τα τελευταία χρόνια παρά τις κινήσεις του προς την ραγδαία ανερχόμενη αγορά αγαθών πολυτελείας από την Κίνα. Η εταιρεία έχει πια πάνω από 150 καταστήματα σε αεροδρόμια και μετά το 2013 επεκτάθηκε και σε πόλεις της Κίνας με «ζώνες ειδικού φορολογικού καθεστώτος», όπως π.χ. η Σαγκάη. Αυτή η πορεία αντανακλάται και στις θέσεις που έχει στη λίστα Forbes με τους πλουσιότερους ανθρώπους της υφηλίου. Σύμφωνα με την έκδοση του 2025 ο Μίλερ είναι πια ο 40ος πλουσιότερος άνθρωπος στο Χονγκ Κονγκ. Ως το 2016 τον κατέτασσαν ανάμεσα στους Βρετανούς επιχειρηματίες (ήταν 68ος τότε). Το 2003 είχε φτάσει ως την 22η θέση των Βρετανών μεγιστάνων. Η συνολική του περιουσία, πάντως, κυμαίνεται σ’ αυτά τα επίπεδα χωρίς μεγάλα σκαμπανεβάσματα, αν και τελευταία οι μετοχές της εταιρείας έχουν δεχτεί χτυπήματα, όπως συμβαίνει με σχεδόν όλους τους παγκόσμιους μεγιστάνες ειδικά του δυτικού κόσμου.
Ακριβής αριθμός των ακινήτων του δεν έχει ανακοινωθεί, ωστόσο είναι γνωστό ότι διατηρεί πολυτελή σπίτια στη Νέα Υόρκη, το Παρίσι και το Γκστάαντ της Ελβετίας, εκτός φυσικά από το Χονγκ Κονγκ, όπου συνεχίζει να είναι η βάση των επιχειρήσεών του. Η πιο γνωστή ακίνητη περιουσία που διαθέτει είναι το Gunnerside Estate στο Βόρειο Γιόρκσαϊρ, μια έκταση που θεωρείται «διαμάντι» στο βρετανικό real estate και θεωρείται από τις μεγαλύτερες και ομορφότερες στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Τελευταίο, αλλά πολύ ψηλά στη λίστα των ενδιαφερόντων του, το πάθος για την ιστιοπλοΐα με γιοτ, το οποίο τον οδήγησε σε μεγάλα ρεκόρ. Τον Οκτώβριο του 2003 το Mari-Cha IV έγινε το πρώτο σκάφος με μονή καρίνα που διέσχισε τον Ατλαντικό Ωκεανό σε λιγότερο από επτά ημέρες. Μάλιστα σ’ αυτό το ταξίδι του έσπασε και το ρεκόρ μεγαλύτερης απόστασης σε 24 ημέρες (525,5 ναυτικά μίλια) που παραμένει μέχρι σήμερα. Το 2005 το Mari-Cha IV κέρδισε τον διεθνούς φήμης αγώνα Rolex Transatlantic Challenge. Παρά το προχωρημένο της ηλικίας του σήμερα, στα 92 του, προσπαθεί να απολαμβάνει τις θαλάσσιες διαδρομές.
Eξωτερική φωτογραφία: Getty Images / Ideal Image