Παλιότερες έρευνες υπολόγιζαν ότι ο μέσος άνθρωπος κάθεται περισσότερες από 13 ώρες κάθε μέρα. Σήμερα, μάλλον καθόμαστε ακόμα περισσότερο.
Καρέκλες: καθόμαστε σε αυτές, δουλεύουμε και τρώμε σε αυτές, οδηγούμε καθισμένοι και στα ραντεβού μας είμαστε καθιστοί. Οι μελέτες της καθιστικής συμπεριφοράς ξεκίνησαν πριν από δεκαετίες, συνδέοντας τον χρόνο παρακολούθησης τηλεόρασης με το επίπεδο παχυσαρκίας ενός ατόμου. Παραπάνω από 18 μελέτες που δημοσιεύθηκαν τα τελευταία 16 χρόνια, με συμμετέχοντες σχεδόν 800.000 άτομα, υποστηρίζουν ότι η καθιστική ζωή φέρνει μόνο προβλήματα.
Το 2010, το περιοδικό Circulation δημοσίευσε έρευνα που παρακολουθούσε 8.800 ενήλικες για επτά χρόνια. Όσοι κάθονταν για περισσότερες από τέσσερις ώρες την ημέρα ενώ έβλεπαν τηλεόραση είχαν 46% αύξηση στους θανάτους, σε σύγκριση με άτομα που κάθονταν για λιγότερο από δύο ώρες την ημέρα. Άλλοι ερευνητές ανακάλυψαν ότι το να κάθεσαι περισσότερο από τη μισή ημέρα, περίπου, διπλασιάζει τον κίνδυνο διαβήτη και καρδιαγγειακών προβλημάτων.
Αυτές οι μελέτες δείχνουν ότι η καθιστική ζωή, ειδικά για παρατεταμένες αδιάλειπτες περιόδους, βλάπτει το μεταβολισμό της γλυκόζης και τελικά σχετίζεται με υψηλότερο κίνδυνο διαβήτη τύπου. Μια μελέτη του 2024 που δημοσιεύτηκε στο ιατρικό περιοδικό Jama Network Open και αφορούσε σχεδόν μισό εκατομμύριο άτομα στην Ταϊβάν, ανακάλυψε 16% υψηλότερο κίνδυνο θανάτου από οποιαδήποτε αιτία και 34% υψηλότερο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου για όσους κάθονται κυρίως στη δουλειά σε σύγκριση με εκείνους που δεν κάνουν καθιστική εργασία. Αντίστοιχα, μια ανάλυση του 2022 στο Jama Ocnology σε 1.535 επιζήσαντες καρκίνου διαπίστωσε ότι όσοι κάθονταν περισσότερες από οκτώ ώρες την ημέρα και ανέφεραν ότι δεν είχαν σωματική δραστηριότητα είχαν τον υψηλότερο κίνδυνο θανάτου τόσο γενικά όσο και από καρκίνο ειδικά.
Πώς επηρεάζει το σώμα μας ο καθιστικός τρόπος ζωής;
Οι άνθρωποι είναι φτιαγμένοι για να στέκονται όρθιοι. Η καρδιά και το καρδιαγγειακό μας σύστημα λειτουργούν καλύτερα με αυτόν τον τρόπο. Το έντερο μας λειτουργεί επίσης πιο αποτελεσματικά όταν είμαστε σε όρθια θέση. Όταν είμαστε σωματικά δραστήριοι τα συνολικά επίπεδα ενέργειας και η αντοχή μας βελτιώνονται και τα οστά μας διατηρούν τη δύναμή τους.
Το «σύνδρομο νεκρών γλουτών»
Η γλουτιαία αμνησία συμβαίνει όταν οι γλουτιαίοι ξεχνούν πώς να ενεργοποιηθούν μετά από παρατεταμένη αδράνεια και η συνέπεια είναι πόνος και ενοχλήσεις. Η εξήγηση είναι η εξής: Η παρατεταμένη αδράνεια οδηγεί σε μείωση της μυϊκής μάζας, η οποία μπορεί να μεταφραστεί μακροπρόθεσμα σε λιγότερη δύναμη και αντοχή. Οδηγεί επίσης σε μυϊκή ανισορροπία αφού η ραχιαία ή οσφυϊκή περιοχή είναι συνεχώς υπό τάση και αντίθετα άλλοι μύες που είναι πολύ σημαντικοί, όπως οι γλουτιαίοι ή οι οπίσθιοι μηριαίοι, τείνουν να εξασθενούν.
Άγχος και κατάθλιψη
Δεν έχει εξηγηθεί ακόμη η σχέση μεταξύ της καθιστικής ζωής και της ψυχικής υγείας, όπως επίσης και η σχέση μεταξύ της καθιστικής ζωής και της σωματικής υγείας, αλλά γνωρίζουμε ότι ο κίνδυνος τόσο του άγχους όσο και της κατάθλιψης είναι υψηλότερος σε άτομα που κάθονται περισσότερο. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι οι άνθρωποι που περνούν πολύ χρόνο καθιστοί δεν έχουν τα θετικά αποτελέσματα της σωματικής δραστηριότητας και της φυσικής κατάστασης.
Καρκίνος
Μελέτες υποδεικνύουν ότι οι κίνδυνοι του καθίσματος περιλαμβάνουν την αύξηση των πιθανοτήτων εμφάνισης ορισμένων τύπων καρκίνου, συμπεριλαμβανομένων των καρκίνων του πνεύμονα, της μήτρας και του παχέος εντέρου. Ο λόγος πίσω από αυτό δεν είναι ακόμη γνωστός.
Καρδιακά νοσήματα
Η παρατεταμένη καθιστική περίοδος έχει συνδεθεί με καρδιακές παθήσεις. Ορισμένοι ειδικοί λένε ότι οι άνθρωποι που είναι ανενεργοί και κάθονται για μεγάλες περιόδους έχουν 147% υψηλότερο κίνδυνο να υποστούν καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό.
Διαβήτης
Μελέτες έχουν δείξει ότι ακόμη και πέντε ημέρες στο κρεβάτι μπορεί να οδηγήσουν σε αυξημένη αντίσταση στην ινσουλίνη στο σώμα μας -αυτό θα προκαλέσει αύξηση του σακχάρου στο αίμα σας πάνω από το όριο που θεωρείται υγιές. Έρευνες δείχνουν ότι οι άνθρωποι που περνούν περισσότερο χρόνο καθισμένοι έχουν 112% υψηλότερο κίνδυνο διαβήτη.
Κιρσοί
Οι μεγάλες περίοδοι στην καρέκλα μπορεί να οδηγήσουν σε κιρσούς ή ευρυαγγείες. Αυτό συμβαίνει επειδή όταν καθόμαστε το αίμα ‘’λιμνάζει’’ στα πόδια μας. Οι κιρσοί δεν είναι συνήθως επικίνδυνοι. Σε σπάνιες περιπτώσεις όμως μπορεί να οδηγήσουν σε θρόμβους αίματος, που μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα (π.χ. φλεβική θρόμβωση).
Πιασμένος λαιμός και ώμοι
Ο αυξημένος χρόνος πάνω από ένα πληκτρολόγιο υπολογιστή, μπορεί να οδηγήσει σε πόνο και δυσκαμψία στο λαιμό και στους ώμους.
Είναι η καθιστική ζωή «το νέο κάπνισμα»;
Δεν είναι ακριβώς έτσι, λένε οι ειδικοί. Ο κίνδυνος θανάτου από όλες τις αιτίες είναι πολλές φορές μεγαλύτερος για τα άτομα που καπνίζουν πολύ παρά για εκείνους που κάθονται πολλές ώρες. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει δώσει τις δικές του συστάσεις κατευθύνοντάς μας σε περισσότερο χρόνο σωματικής δραστηριότητας καθημερινά. Αυτές οι οδηγίες υγείας περιλαμβάνουν 150 έως 300 λεπτά μέτριας σωματικής δραστηριότητας την εβδομάδα, η οποία θα μπορούσε να περιλαμβάνει προπόνηση στο γυμναστήριο ή τρέξιμο ή γρήγορο περπάτημα.
Η υιοθέτηση μιας σωστής στάσης είναι το κλειδί για την αποφυγή ή την ελαχιστοποίηση των μυϊκών προβλημάτων, αλλά χωρίς μια κατάλληλη καρέκλα, λίγα μπορούν να γίνουν. Η ιδανική καρέκλα γραφείου πρέπει να είναι εργονομική, ρυθμιζόμενη σε ύψος και πλάτη, να προσφέρει καλή οσφυϊκή στήριξη, να έχει μπράτσα και να προσαρμόζεται στη μορφολογία και τις κινήσεις του σώματος.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κατά τη διάρκεια της εργάσιμης ημέρας οι εργαζόμενοι θα πρέπει να κάνουν κάθε 30-60 λεπτά, μικρά διαλλείματα ώστε να ενεργοποιήσουν τους μύες και να βελτιώνουν την κυκλοφορία.
Τρόποι να μειώσουμε τον χρόνο που καθόμαστε
Υπάρχουν πολλοί:
-Όταν κάνετε δουλειές φροντίστε να κάνετε πολλές διαδρομές μέσα στο σπίτι.
-Περπατήστε όταν μιλάτε στο τηλέφωνο αντί να κάθεστε σε καρέκλα ή να ξαπλώνετε στον καναπέ.
-Κάντε τις καθημερινές δουλειές του σπιτιού κατά τη διάρκεια των αγαπημένων σας τηλεοπτικών εκπομπών, αντί να τις παρακολουθείτε από την άνεση της πολυθρόνας .
-Αντί να καθίσετε να διαβάσετε, ακούστε ηχογραφημένα βιβλία ενώ περπατάτε στον διάδρομο.
-Σταθείτε όρθιοι στα μέσα μαζικής μεταφοράς ή κατεβείτε μια στάση νωρίτερα και περπατήστε μέχρι τον προορισμό σας.
-Μετακινήστε τον κάδο απορριμμάτων σας μακριά από το γραφείο σας, ώστε να πρέπει να σηκωθείτε για να πετάξετε οτιδήποτε.
Φωτογραφίες: Getty Images / Ideal Image