Ο ύπνος είναι το πιο μαγικό όπλο που μας χαρίζει απίστευτες δυνατότητες και επηρεάζει τη συγκέντρωση, το ανοσοποιητικό σύστημα και την μακροζωία.
“Οι άνδρες που κοιμούνται μόνο τέσσερις με πέντε ώρες τη νύχτα παρουσιάζουν επίπεδα τεστοστερόνης παρόμοια με κατά 10 χρόνια μεγαλύτερων ανδρών”. Έτσι ξεκινά την ομιλία του με τίτλο “Ο ύπνος είναι η υπερδύναμή σου” ο Matthew Walker, ειδικός στη μελέτη ύπνου και καθηγητής νευροεπιστημών και ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Berkeley της Καλιφόρνια, ενώ έχει ήδη κάνει μία εισαγωγή στο κοινό για την αρνητική επιρροή του ύπνου στην αναπαραγωγική υγεία ανδρών αλλά και γυναικών. “Τα ανθρώπινα όντα είναι το μόνο είδος που στερούνται εσκεμμένα τον ύπνο τους χωρίς κανένα εμφανές κέρδος”, προσθέτει. O Walker έχει δημοσιεύσει πάνω από 100 επιστημονικές ερευνητικές μελέτες σχετικά με την επίδραση του ύπνου στη λειτουργία του ανθρώπινου εγκεφάλου και το βιβλίο “Why We Sleep: Unlocking the Power of Sleep and Dreams“.
Εκτός από την ανάλυση του τρόπου με τον οποίο ο ύπνος επηρεάζει τον εγκέφαλο και το σώμα, ο Matthew έχει εξετάσει επίσης τον ρόλο του ύπνου στη νόσο του Αλτσχάιμερ και την κατάθλιψη, το πώς μπορεί να διευκολύνει τη μάθηση και, ενδεχομένως, να παρατείνει το προσδόκιμο ζωής.
Σε ομιλία του για το TED, ο Walker, επισήμανε ότι η έλλειψη ύπνου -που ορίζεται ως έξι ώρες ή λιγότερες- μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες για τον οργανισμό και τη συνολική υγεία και ευεξία. “Κάθε θανατηφόρα ασθένεια που σκοτώνει στις ανεπτυγμένες χώρες έχει αιτιολογική και σημαντική σχέση με την έλλειψη ύπνου», λέει. «Επομένως, αυτό η κλασική ατάκα που ίσως έχετε ακούσει ότι θα κοιμηθείτε όταν πεθάνετε, είναι στην πραγματικότητα μια θανάσιμα παράλογη συμβουλή από μία πολύ σοβαρή σκοπιά”.
Ο Walker επικεντρώνεται και στο καρδιαγγειακό σύστημα, κάνοντας σαφές πως ακόμα και μία ώρα μπορεί να κάνει διαφορά και χρησιμοποιεί το παγκόσμιο πείραμα που γίνεται σε 1,6 δισεκατομμύρια ανθρώπους σε 70 χώρες δύο φορές το χρόνο, με την αλλαγή ώρας. “Την άνοιξη όπου και χάνουμε μια ώρα ύπνου, βλέπουμε μια επακόλουθη αύξηση 24% στα εμφράγματα ήδη από την επόμενη μέρα. Το φθινόπωρο, όταν κοιμόμαστε μια ώρα επιπλέον, παρατηρούμε μείωση 21% των καρδιακών προσβολών” περιγράφει κι αφήνει άφωνο το κοινό.
Γιατί είναι σημαντικός ο ύπνος;
–Η έλλειψη ύπνου γερνάει έναν άνδρα κατά μια δεκαετία
-Χρειαζόμαστε ύπνο για να αποθηκεύσει ο εγκέφαλος νέες αναμνήσεις και πληροφορίες
-Η στέρηση ύπνου λειτουργεί σαν εμπόδιο στα εισερχόμενα της μνήμης σας
-Οι διαταραχές ύπνου είναι παράγοντας που συμβάλλει σημαντικά στην εξασθένηση της μάθησης ή της μνήμης
-Ακόμα και μία ώρα ύπνου μπορεί να κάνει σημαντική διαφορά στην καρδιαγγειακή υγεία
Ο ύπνος είναι σημαντικός γιατί μπορεί να μας βοηθήσει να θεραπευθούμε σωματικά, να αναρρώσουμε από ασθένειες, να αντιμετωπίσουμε το άγχος, να λύσουμε προβλήματα, να εδραιώσουμε τις αναμνήσεις και να βελτιώσουμε τις κινητικές δεξιότητες. Ένας καλός βραδινός ύπνος δεν έχει να κάνει μόνο με το πόσες ώρες κοιμόμαστε, αλλά και με την ποιότητα αυτού του ύπνου.
Υπάρχουν δύο βασικά είδη ύπνου: ο ύπνος χωρίς γρήγορη κίνηση των ματιών (NREM) και ο ύπνος με γρήγορη κίνηση των ματιών (REM).
Ο ύπνος NREM βοηθά το σώμα μας να χαλαρώσει και να πέσει σε βαθύ ύπνο, το απαραίτητο στάδιο για να αισθανόμαστε πιο ξεκούραστοι το πρωί. Ο ύπνος REM από την άλλη ενισχύει τη μαθησιακή απόδοση και τη μνήμη. Επηρεάζει τη διάθεση και βοηθά τον εγκέφαλό να ρυθμίσει τις συνάψεις που σχετίζονται με την κινητική μάθηση. Είναι η φάση του ύπνου που βρίσκεται πιο κοντά στην εγρήγορση και όπου συμβαίνει το μεγαλύτερο μέρος των ονείρων μας.
Περίπου κάθε 90 λεπτά, περνάμε από έναν κύκλο ΝREM σε έναν κύκλο REM. Αυτό που αλλάζει είναι η αναλογία μη-REM προς REM κατά τη διάρκεια της νύχτας, έτσι ώστε το πρώτο μισό της νύχτας, η πλειονότητα αυτών των κύκλων των 90 λεπτών να αποτελείται από βαθύ ύπνο και πολύ λίγο ύπνο REM. Αλλά καθώς προχωράμε στο δεύτερο μισό της νύχτας, η ισορροπία αλλάζει και επικρατεί ο ελαφρύς ύπνος.
Ο Walker εξηγεί ότι δεν μπορούμε απλώς να πάμε στον βαθύ ύπνο. “Δεν μπορείς να το χακάρεις αυτό. Δεν μπορείς να πεις, λοιπόν, κοιμήθηκα τέσσερις ή πέντε ώρες”.
Ο ύπνος ακολουθεί μία συγκεκριμένη σειρά απαραίτητων διεργασιών και σταδίων. Σε έναν ύπνο λιγότερο από επτά ώρες, μπορούμε να αρχίσουμε να μετράμε αντικειμενικές βλάβες στον εγκέφαλό και στο σώμα. “Όσο πιο σύντομος ύπνος, τόσο μικρότερη είναι η ζωή σας. Ο σύντομος ύπνος προβλέπει τη θνησιμότητα όλων των αιτιών. Oταν πολεμάς τη βιολογία, συνήθως χάνεις. Και όταν χάνεις, αυτό που συνήθως αποκαλύπτεται είναι η ασθένεια. Και δυστυχώς, αυτό βλέπουμε με τον ανεπαρκή ύπνο” συμπληρώνει.
Στη μελέτη που παρουσίασε στο TED ο Walker εξηγεί ότι δοκιμάστηκαν δύο πειραματικές ομάδες -μια ομάδα ύπνου και μια ομάδα στέρησης ύπνου. Η ομάδα ύπνου -κοιμήθηκε οκτώ ώρες- και η ομάδα στέρησης -που οι συμμετέχοντες έμειναν ξύπνιοι όλο το βράδυ- ήταν υπό πλήρη επίβλεψη. Την επόμενη μέρα, μέσα από τον μαγνητικό τομογράφο τους ζητήθηκε να απομνημονεύσουν μια σειρά από νέα γεγονότα καθώς ο τομογράφος απεικονίζει την εγκεφαλική δραστηριότητα.
Σε εκείνους τους ανθρώπους που είχαν κοιμηθεί μια ολόκληρη νύχτα, οι επιστήμονες είδαν πολλές υγιείς δραστηριότητες που σχετίζονται με τη μάθηση. Τα άτομα που είχαν έλλειψη ύπνου, δεν είχαν κανένα σημαντικό σήμα. “Όπως φαίνεται δεν υπάρχει κανένα σημαντικό φυσιολογικό σύστημα του σώματος ή σημαντική λειτουργία του εγκεφάλου που να μην βελτιώνεται από τον ύπνο ή να εξασθενεί όταν ο ύπνος δεν είναι επαρκής” λέει ο Walker. “Ο ύπνος είναι το σύστημα υποστήριξης της ζωής σας και η καλύτερη προσπάθεια της Μητέρας Φύσης προς την αθανασία“, λέει ο Matt Walker.
Φαίνεται τελικά ότι ο ύπνος δεν είναι μια προαιρετική πολυτέλεια ζωής αλλά μια αδιαπραγμάτευτη βιολογική αναγκαιότητα και στο ίδιο video προτείνει την αξία της ρουτίνας και της κανονικότητας, του να πηγαίνει δηλαδή κανείς την ίδια ώρα κάθε βράδυ για ύπνο, αλλά και της σωστής θερμοκρασίας του δωματίου αφού σε ένα δροσερό δωμάτιο ο ύπνος έρχεται πιο εύκολα.
Φωτογραφίες: Getty Images / Ideal Image