Η ιστορία του πλουσιότερου ανθρώπου του κόσμου στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα, σήμερα θα ήταν πίσω μόνο από τον Ελον Μασκ.
Το Πουράνι Χαβέλι, το παλάτι που χρησιμοποιούσαν επί δύο αιώνες οι μαχαραγιάδες του Χαϊντεραμπάντ, ήταν ούτως ή άλλως ένα επιβλητικό κτίριο. Φτιαγμένο με τέτοιο τρόπο που να υπενθυμίζει τόσο στους υπηκόους, όσο και στους Βρετανούς αποικιοκράτες, ότι αυτοί που κατοικούσαν μέσα σ’ αυτό μπορεί να μην είχαν τόσα κανόνια και τουφέκια όπως η Γηραιά Αλβιώνα, αλλά μπορούσαν ανά πάσα στιγμή να τα πάρουν. Επειδή διέθεταν το πιο δυνατό και αποτελεσματικό από όλα τα όπλα: Το χρήμα. Η κατοικία του μαχαραγιά, μάλλον του νιζάμη όπως είναι ο ακριβής τίτλος του μονάρχη εκείνης της περιοχής, ήταν γεμάτη από πλούτο. Ακόμα και τα πόμολα στις πόρτες ήταν από ατόφιο χρυσάφι. Αυτό, όμως, που έκανε τους περισσότερους επισκέπτες να γουρλώνουν τα μάτια τους από έκπληξη ήταν το διαμάντι Τζέικομπ, το πιο μεγάλο διαμάντι που έχει βρεθεί ποτέ στην Ινδία, με 184,5 καράτια. Οπως αναφέρει ο θρύλος, ο τελευταίος νιζάμης του Χαϊντεραμπάντ, ο Οσμάν Αλί Χαν, το είχε στο γραφείο του, αλλά όχι σε κάποια προθήκη. Το τοποθετούσε πάνω στα χαρτιά του για να μην τα παίρνει ο αέρας!
Ξεχάστε τους Αμπάνι, τους Αντάνι, τέλος πάντων οποιαδήποτε πλασάρεται τις τελευταίες δεκαετίες ως ο πιο πλούσιος άνθρωπος στην ιστορία της Ινδίας. Σύμφωνα με εμπεριστατωμένη έρευνα που έγινε από τους Times of India, ο Οσμάν Αλί Χαν κατ’ αναλογία είχε τόσο πλούτο, όσο έχουν τώρα μαζί οι τρεις πλουσιότερες οικογένειες της χώρας. Μάλιστα, ο δικός του πλούτος ήταν πολύ πιο «σταθερός», κατά γενική ομολογία. Τον μετρούσαν σε χρυσό, σε πολύτιμους λίθους, σε μετρητά και σε ακίνητα, όχι σε μετοχές, κρυπτονομίσματα ή αυθαίρετη αποτίμηση αξιών.
Οσο οι τρεις πλουσιότεροι Ινδοί μαζί
Αν ο Οσμάν Αλί Χαν ζούσε σήμερα και το κρατίδιό του εξακολουθούσε να υπάρχει, η περιουσία του θα άγγιζε τα 230 δις δολάρια. Σύμφωνα με την τελευταία λίστα του Forbes, μόνο ο Ελον Μασκ θα τον περνούσε. Η οικογένεια Αμπάνι, οι σύγχρονοι Κροίσοι της Ινδίας, έχουν περιουσία 117,4 δις δολάρια.
Αν ψάχνετε τον χάρτη της Ινδίας για να βρείτε πού βρίσκεται αυτός ο τόπος του απόλυτου πλούτου, το 1947, μην ανησυχείτε αν δεν τον βρείτε. Υπάρχει η πόλη Χαϊντεραμπάντ, στην κεντρική πολιτεία της Τελενγκάνα, η οποία μάλιστα ήταν και η πρωτεύουσα αυτού του κρατιδίου, αλλά το μαχαραγιάτο αυτό στα χρόνια της ύπαρξής του είχε έκταση 214.187 τετραγωνικά χιλιόμετρα (όσο 1,5 φορά η Ελλάδα και λίγο παραπάνω) και ο πληθυσμός του στην τελευταία επίσημη απογραφή του 1941 υπολογίστηκε σε σχεδόν 16,5 εκατομμύρια ανθρώπους.
Αυτή η τεράστια έκταση, στο επίσης τεράστιο οροπέδιο του Ντεκάν στην κεντρική Ινδία, ήταν «εξαρτώμενο κράτος» της μεγάλης Αυτοκρατορίας των Μογγόλων, που κυριαρχούσε επί αιώνες στη σημερινή κεντρική και βόρεια Ινδία. Οταν έβαλαν πόδι στο ινδικό τρίγωνο οι Βρετανοί, λειτούργησε για σχεδόν 60 χρόνια (1798-1858) ως προτεκτοράρο, δηλαδή ημι-αυτόνομο βασίλειο υπό την προστασία της Βρετανίας και μετά την «ενοποίηση» των Ινδιών υπό ενιαία διοίκηση έγινε ένα από τα «princely states», τα λεγόμενα πριγκιπικά κράτη. Επικράτειες, δηλαδή, όπου οι Βρετανοί άφησαν ανέγγιχτους τους τοπικούς ηγεμόνες και διοικούσαν διά αντιπροσώπου.
Υπήρχαν 635 τέτοια «πριγκιπικά κράτη» στην Ινδία, διαφορετικής έκτασης, πληθυσμού και σημασίας. Το Χαϊντεραμπάντ ήταν το πιο μεγάλο σε έκταση και το πιο σημαντικό, αφού ήταν και το πιο πλούσιο. Τα διάσημα μέχρι σήμερα αδαμαντωρυχεία της Γκολκόντα προμήθευαν τους πλούσιους όλου του κόσμου με τεράστιους και πανάκριβους πολύτιμους λίθους. Μέχρι την ανακάλυψη διαμαντιών στη Νότια Αφρική, στο τέλος του 19ου αιώνα, το Χαϊντεραμπάντ ήταν ο σχεδόν αποκλειστικός προμηθευτής διαμαντιών στη Γη. Καταλαβαίνει κανείς πόσος πλούτος προερχόταν από εκεί.
Γεννήθηκε δίπλα στο θρόνο
Ο Οσμάν Αλί Χαν, ο τελευταίος νιζάμης του Χαϊντεραμπάντ, γεννήθηκε στην κεντρική αίθουσα του παλατιού στις 5 Απριλίου 1886. Ετσι πρόσταζε η τοπική παράδοση, τα παιδιά των μαχαραγιάδων να γεννιούνται δίπλα στον θρόνο, για να συνηθίζουν… Από μικρή ηλικία έδειξε εξαιρετική ευφυία, στα δέκα του χρόνια μιλούσε άπταιστα τα χίντι, την τοπική ινδική γλώσσα, αλλά και περσικά, αραβικά και αγγλικά! Οι Βρετανοί τον ξεχώρισαν αμέσως και έπεισαν τον πατέρα του, ώστε ο νεαρός να λάβει βρετανική εκπαίδευση, παρά την προσπάθεια της μητέρας του και των άλλων γυναικών του χαρεμιού να τον κρατήσουν κοντά τους.
Εγινε νιζάμης σε σχετικά μικρή ηλικία, στα 25 του χρόνια, όταν ο πατέρας του, Μαχμπούμπ Αλί Χαν, πέθανε ξαφνικά το 1911 μόλις στα 45 του. Ο πατέρας Μαχμπούμπ ήταν απίστευτα σπάταλος, ειδικά σε ρούχα. Λέγεται ότι δεν φόρεσε ποτέ το ίδιο ρούχο δύο φορές και μάλιστα συνήθιζε να τα… καίει στη φωτιά κάθε βράδυ, όταν τον ξέντυναν οι υπηρέτες του. Τα βασιλικά ρούχα, βεβαίως, ήταν πανάκριβα, φτιαγμένα από τα ακριβότερα υφάσματα και με χρυσές κλωστές.
Ο γιος Οσμάν Αλί Χαν ζούσε μεν μέσα στη χλιδή, αλλά δεν υιοθέτησε τις πατρικές ακρότητες. Ηταν από τους πρώτους απόλυτους μονάρχες των Ινδιών που νοιάστηκε, έστω λίγο, για το πώς περνάει ο λαός. Ακόμα και σήμερα αν κάποιος ταξιδέψει στην περιοχή θα ακούσει για τον «αναμορφωτή του Χαϊντεραμπάντ», ο οποίος έφερε ηλεκτρισμό, σιδηρόδρομους, ασφαλοστρωμένο οδικό δίκτυο και αεροδρόμια, όλα αυτά στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Δημιουργήθηκαν αντιπλημμυρικά έργα για να ανακουφίσουν τους καλλιεργητές από τις καταστροφές και τέσσερα μεγάλα νοσοκομεία, στα οποία ο κόσμος δεν πλήρωνε για να νοσηλευτεί. Επίσης, το 11% του ετήσιου προϋπολογισμού δινόταν για τη δημιουργία σχολείων και ενός πανεπιστημίου που φέρει ως σήμερα το όνομά του (Οσμάνια). Αδιανόητα πράγματα. Το Χαϊντεραμπάντ, μάλιστα, ήταν το μοναδικό «πριγκιπικό κράτος» των Ινδιών που είχε δικαίωμα να εκδίδει δικό του νόμισμα. Η ρουπία του Χαϊντεραμπάντ δεν κυκλοφορούσε μόνο στην επικράτεια του κρατιδίου, αλλά σε όλη την περιοχή και θεωρούνταν μάλιστα ίδιας αξίας και αξιοπιστίας με τη στερλίνα.
Το εξώφυλλο στο Time
Ο νιζάμης σύντομα έγινε γνωστός και διάσημος παγκοσμίως. Το πορτρέτο του έγινε εξώφυλλο στο περιοδικό “Time” το 1937 με ειδική αναφορά ότι ήταν ο πλουσιότερος άνθρωπος του κόσμου εκείνη την περίοδο, με περιουσία που έφτανε το 2% του ΑΕΠ των ΗΠΑ! Στην περίοδο της ανδρική του ακμής ο νιζάμης έφερνε βόλτα επτά διαφορετικές συζύγους. Συνολικά απέκτησε μ’ αυτές 34 παιδιά, 18 αγόρια και 16 κορίτσια. Ο νιζάμης Οσμάν Αλί Χαν καταγράφηκε στην παγκόσμια ιστορία και για κάτι άλλο, πολύ πιο σημαντικό: Ηθελε σώνει και καλά η επικράτειά του να ενσωματωθεί στο Πακιστάν, το μουσουλμανικό κράτος των Ινδιών, και όχι στην Ινδία. Αυτό ήταν τεχνικά αδύνατο: Το Χαϊντεραμπάντ δεν συνόρευε με τις περιοχές που αποτέλεσαν τελικά το Πακιστάν, κι επιπλέον η συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων του (86%) ήταν ινδουιστές. Ο νιζάμης, όμως, ήταν κατά παράδοση σουνίτης μουσουλμάνος, το ίδιο και η αυλή του και όλοι οι αξιωματούχοι του.
Παρά την προσπάθεια των Βρετανών να τον πείσουν, ο ίδιος αφού είδε ότι δεν γινόταν να ενσωματωθεί στο Πακιστάν, πρότεινε κάτι άλλο: Να γίνει η χώρα του ανεξάρτητο κράτος, στην ουσία ένα κράτος εν κράτει στην καρδιά της Ινδίας. Δεν ήθελε με τίποτα να χάσει τα βασιλικά του προνόμια και κυρίως τον έλεγχο των ορυχείων, την πηγή του πλούτου του. Αφού του εξήγησαν ότι κι αυτό είναι ανέφικτο, αποφάσισε να το ρίξει στο αντάρτικο: Το Χαϊντεραμπάντ αρνήθηκε να ενσωματωθεί στην Ινδία στις 15 Αυγούστου 1947, όταν η χώρα κήρυξε την ανεξαρτησία της από τη Βρετανία.
Η εξουσία του σουλτάνου έμενε μέχρι το 1948, όταν τα στρατεύματα της Ινδίας «εισέβαλλαν» στο Χαϊντεραμπάντ και αποκατέστησαν την εξουσία τους. Ο νιζάμης έχασε την κυβέρνηση, αλλά κράτησε τον τίτλο του, την περιουσία του και τα προνόμιά του. Το 1956, όμως, είδε το κράτος του να μοιράζεται. Η Ινδία αποφάσισε να κάνει μια ισχυρότατη διοικητική αναδιοργάνωση, και δημιουργήθηκαν «πολιτείες» με βάση τις εθνότητες και τις γλώσσες των κατοίκων. Ετσι το παλιό Χαϊντεραμπάντ χωρίστηκε σε τέσσερις διαφορετικές πολιτείες.
Μετά την απώλεια της εξουσίας ο νιζάμης Οσμάν ασχολήθηκε με δύο αντιφατικές δραστηριότητες: Από τη μία ξόδευε τεράστια ποσά για την αγορά των πιο πολυτελών αυτοκινήτων (ο στόλος του έφτασε κάποια στιγμή τα 800 κομμάτια, αν κι αυτός δεν είχε δίπλωμα οδήγησης!) και από την άλλη έδινε του κόσμου τις χορηγίες για την αποκατάσταση μουσουλμανικών τζαμιών και άλλων μνημείων ανά την υφήλιο. Η τελευταία του εικόνα είναι και η πιο εντυπωσιακή: Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι τον αποχαιρέτησαν στην κηδεία του όταν έφυγε από τη ζωή στις 24 Αυγούστου 1967. Είχε ζητήσει, πριν το φέρετρο να προπορεύονται υπηρέτες που θα σκορπούν χρυσά νομίσματα στον κόσμο, αλλά οι αρχές δεν το επέτρεψαν για λόγους ασφαλείας.
Φωτογραφίες: Wikipedia