Η φωτογράφος Λίζυ Μανωλά απαθανάτισε με απαράμιλλη μαστοριά και συγκινητική ευλάβεια τη ζωή σε έναν εμβληματικό τόπο της Ορθοδοξίας, βασισμένη όχι μόνο σε όσα είδαν τα μάτια της αλλά κυρίως σε εκείνα που αποκρυσταλλώθηκαν στην ψυχή της.
Εάν υπάρχει μια περίοδος μέσα στον χρόνο στην οποία μπορεί κανείς να βάλει για λίγο στην άκρη τις ανησυχίες του υλικού κόσμου, να μπει σε «λειτουργία πτήσης» από τους καθημερινούς περισπασμούς και να σιγάσει τις παρεμβολές από τα τρέχοντα, χρονοβόρα, αλλά συνήθως επουσιώδη ζητήματα, αυτή δεν είναι άλλη από τη Μεγάλη Εβδομάδα. Τι κι αν τα ζητήματα της πνευματικής ενατένισης δεν έχουν timing ή a priori ορισμένο χρονικό πλαίσιο, καμιά φορά η περιρρέουσα ατμόσφαιρα μπορεί να λειτουργεί ως μια πρώτης τάξεως αφορμή για ένα πνευματικό ταξίδι. Σαν αυτό που ζωντανεύει μέσα από συγκλονιστικές εικόνες, αληθινά ντοκουμέντα στο συγκλονιστικό λεύκωμα «St. Catherine’s Monastery – Behind Sacred Doors» (Μονή Αγίας Αικατερίνης – Πίσω από Ιερές Πόρτες) της Λίζυς Μανωλά.
Μοναδική εμπειρία ζωής
«Αυτή είναι μια προσωπική αφήγηση, μία άμεση και απλή εξιστόρηση της ζωής των ανθρώπων που κατοικούν στη Μονή και των χώρων και των αντικειμένων που τους περιβάλλουν -αντικείμενα που νιώθει κανείς πως δεν μπορεί να δει και να συναντήσει πουθενά αλλού στον κόσμο. Προσπάθησα, λοιπόν, να διεισδύσω σε αυτόν τον κόσμο και να καταγράψω, όσο καλύτερα μπορούσα, την ιστορία τους, έχοντας ως οδηγό τον παλμό της πνευματικότητας και της Ορθόδοξης πίστης», σημειώνει στο προοίμιο του βιβλίου της η φιλοπερίεργη φωτογράφος που ταξιδεύει ως τις εσχατιές της γης για να καταγράψει με το φακό της όχι απλά εντυπωσιακές εικόνες αλλά εμπειρίες ζωής.
Σαν αυτή που ξεκίνησε να ζει και η ίδια, όταν ένα δεκεμβριάτικο απομεσήμερο βρέθηκε πρώτη φορά στην ζωή της να περνά την εξώθυρα του εμβληματικού βυζαντινού μοναστηριού που θεμελίωσε ο Ιουστινιανός τον 6ο αιώνα μ.Χ. στον τόπο της Αγίας Βάτου -σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη εκεί ο Μωυσής είδε το θαύμα της Καιόμενης Βάτου και παρέλαβε τις Δέκα Εντολές από το Θεό.
Εκείνη η πρώτη επίσκεψη της Μανωλά στο Σινά, στην οποία λέει πως η Μονή φανερώθηκε στα μάτια της σαν ένα μεγαλοπρεπές κάστρο περικυκλωμένο από την άγρια, αφαιρετική ομορφιά του φυσικού τοπίου, έγινε η αφορμή για τη δημιουργία ενός κυριολεκτικά μοναδικού λευκώματος, στις σελίδες του οποίου καταγράφεται για πρώτη φορά η ζωή, η καθημερινότητα και οι τελετουργίες των μοναχών που ζουν στο όρος Σινά μαζί με εικόνες από τα σπάνια, αμύθητης αξίας θρησκευτικά και ιστορικά κειμήλια. Ας μην ξεχνάμε πως στη Μονή διασώζονται οι παλαιότερες αγιογραφίες του Χριστού και της Παναγίας από τον 6ο και τον 7ο αιώνα π.Χ. ενώ στη βιβλιοθήκη της μονής φυλάσσονται σπάνια χειρόγραφα που αθροίζονται σε περισσότερα από 5.000. Δεν πρόκειται όμως για ένα απλό φυλλομέτρημα εικόνων και στιγμών. Αλλά για το σπάνιο -και τελικά ευτυχή- τρόπο που ένα προσωπικό ταξίδι μεγεθύνεται και τελικά μετασχηματίζεται σε ένα συλλογικό βίωμα.
«Η διατήρηση όλων αυτών των πνευματικών και πολιτιστικών θησαυρών δεν είναι αποτέλεσμα τύχης. Οφείλεται στο μόχθο και τη διαρκή φροντίδα που διαχρονικά χαρακτήριζε τους Ορθόδοξους μοναχούς μας, τους αφοσιωμένους φύλακες των θησαυρών μας. Για τους Πατέρες του Σινά στο πέρασμα των αιώνων έως και σήμερα αυτά τα άγια κειμήλια δεν αποτελούν μόνο πολύτιμα αντικείμενα αλλά μια ιερή κληρονομιά», σημειώνει στο βιβλίο ο Αρχιεπίσκοπος του Σινά Δαμιανός. Εκείνος ήταν που πίστεψε στο όραμα και στην πρόθεση της Μανωλά να απαθανατίσει τη ζωή στη Μονή, η οποία παρεμπιπτόντως από το 2003 προστατεύεται από την Unesco ως Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, και με την ευλογία του κατάφερε τελικά να γίνει αυτόπτης μάρτυρας της ζωής, της καθημερινότητας και της πνευματικότητας των μοναχών και να κάνει με τη σειρά της όλους εμάς κοινωνούς της.
Σε ειδικά κεφάλαια περιγράφεται η ευλογία και η παρασκευή του άρτου, καταγράφεται η συνταγή για το πρόσφορο που προορίζεται για τη Θεία Ευχαριστία, αποτυπώνεται σε εικόνες η διαδικασία για την παρασκευή του θυμιάματος και γίνεται ειδική μνεία στον εσπερινό της αγάπης που λαμβάνει χώρα στο Καθολικό της Μονής το πρωινό της Κυριακής του Πάσχα.
«Η ζωή των μοναχών είναι απαλλαγμένη από υλικές εξαρτήσεις, η πίστη τους είναι ολοκληρωτική. Ο χώρος έχει τη δική του ιερότητα, τη δική του ευλάβεια, τη δική του απομόνωση. Eίναι από τα σπάνια μέρη της Γης που σου χαρίζουν το ανεκτίμητο δώρο της αποδέσμευσης από την ύλη και την ανάγκη να μοιράσεις αγάπη. Κάθε σοκάκι της μονής μέσα στα τείχη της έχει μια ιστορία να αφηγηθεί. Γέροντες, ασκητές, ερημίτες, λόγιοι, συγγραφείς, απλοί προσκυνητές, όλοι άφησαν το αποτύπωμά τους», επισημαίνει η Μανωλά.
Φυσικά, από ένα βιβλίο για το Σινά δε θα μπορούσαν να λείπουν οι φυλές των Βεδουίνων, των άτυπων φυλάκων της Μονής εδώ και 15 αιώνες, που έχουν αναπτύξει μια οργανική σχέση της, η οποία μεταλαμπαδεύεται από γενιά σε γενιά, παρά τις θρησκευτικές και πολιτισμικές διαφορές.
Εξάλλου σε ένα θεοβάδιστο, όπως είθισται να αποκαλείται, τόπο, όπως το όρος Σινά δεν μπορεί παρά να ανακαλύπτει κανείς εκείνα που τον ενώνουν με τον ανώτερο, τον καλύτερο εαυτό του και τελικά με τον συνάνθρωπο.
Info: Το λεύκωμα «St. Catherine’s Monastery- Behind Sacred Doors» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Assouline, assouline.com
Φωτογραφίες: Λίζυ Μανωλά