Έρευνα: Έντονη η διάκριση των φύλων σε βάρος των γυναικών που εκπροσωπούν το 2%  στη ναυτιλιακή βιομηχανία

Παρά τις συνεχόμενες προσπάθειες για την προώθηση της πολυμορφίας των φύλων, οι γυναίκες στον ναυτιλιακό τομέα εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σημαντικά συστημικά εμπόδια.

Η παγκόσμια ναυτιλιακή βιομηχανία βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο, αντιμετωπίζοντας έλλειψη ναυτικών ενώ δεν αξιοποιεί πλήρως το δυναμικό μιας πιο ποικιλόμορφης δεξαμενής ταλέντων, ιδίως των γυναικών, οι οποίες αποτελούν λιγότερο από το 2% του εργατικού δυναμικού.

Ενδιαφέροντα είναι τα συμπεράσματα της έκθεσης που συνέταξε  η All Aboard Alliance η  ιδρύθηκε το 2022 για να καταστήσει την παγκόσμια ναυτιλιακή βιομηχανία πιο ποικιλόμορφη, δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς.

Στην  έκθεση περιγράφονται τα σημαντικά εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες κατά την αναζήτηση ναυτικής εργασίας, όπως:

1. Διακρίσεις λόγω φύλου και εθνικότητας: Οι διακρίσεις λόγω φύλου εξακολουθούν να αποτελούν βασική ανησυχία στον ναυτιλιακό κλάδο, με το 29% των γυναικών να τις χαρακτηρίζει ως σημαντικό εμπόδιο στη σταδιοδρομία τους, σε αντίθεση με μόλις το 0,4% των ανδρών. Παρόλο που η έρευνα δείχνει μια σχετικά μικρή διαφορά στα τρέχοντα ποσοστά απασχόλησης μεταξύ ανδρών και γυναικών, πολλές γυναίκες αντιλαμβάνονται τις διακρίσεις ως σημαντικό εμπόδιο στην πρόσληψή τους, την εξέλιξη της σταδιοδρομίας και την ασφάλεια της εργασίας τους. Οι διακρίσεις λόγω εθνικότητας επιτείνουν αυτές τις δυσκολίες. Αυτή η διασταύρωση των προκαταλήψεων φύλου και εθνικότητας παρουσιάζει μοναδικές και σημαντικές προκλήσεις για τις γυναίκες ναυτικούς στην εξασφάλιση και την εξέλιξη της σταδιοδρομίας τους.

2. Προκλήσεις πιστοποίησης και προσόντων:  Η απόκτηση και διατήρηση πιστοποιητικών ικανοτήτων, τα οποία είναι απαραίτητα για την εργασία σε πλοία με διεθνή σημαία, αποτελεί εμπόδιο για το 16% των γυναικών που απάντησαν στην έρευνα. Στις αναπτυσσόμενες χώρες, οι εθνικές πιστοποιήσεις συχνά δεν έχουν διεθνή αναγνώριση, περιορίζοντας σημαντικά τη σταδιοδρομία τις ευκαιρίες σταδιοδρομίας στη θάλασσα. Το ζήτημα αυτό αναδεικνύει την ανάγκη να διασφαλιστεί ότι όλοι οι ναυτικοί, ανεξαρτήτως εθνικότητας, έχουν ισότιμη πρόσβαση στις παγκόσμιες αγορές εργασίας.

3.Συστημική προκατάληψη: Μια πρόσφατη μελέτη από το American Journal of Industrial and Business Management (AJIBM) έδειξε πώς τα στερεότυπα των φύλων επηρεάζουν την ικανότητα των γυναικών να εξελίσσονται σε ναυτιλιακούς ρόλους. Παρά την αφοσίωσή τους και προσόντα, οι γυναίκες εξακολουθούν πολύ συχνά να υποβιβάζονται σε υποστηρικτικές και κατώτερες θέσεις.

Άλλες προκλήσεις που περιγράφονται στη μελέτη της AJIMB περιλάμβαναν το μισθολογικό χάσμα του 45% μεταξύ ανδρών και γυναικών, οι διακρίσεις, η κακοποίηση, η παρενόχληση και η αδυναμία εισόδου σε διοικητικές θέσεις.

4.Προκλήσεις στις μεταβάσεις σταδιοδρομίας: Μετάβαση από τη θάλασσα στη στεριά ρόλους μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολη για τις γυναίκες ναυτικούς. Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να αναζητήσουν ευκαιρίες στη στεριά σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφους τους, αλλά εμπόδια όπως διακρίσεις και οι οικογενειακές ευθύνες συχνά περιπλέκουν αυτές τις μεταβάσεις σταδιοδρομίας.

Οι προκλήσεις αυτές μπορεί να περιορίσουν την ικανότητα των γυναικών να εξασφαλίσουν σταθερές και ικανοποιητικές απασχόληση στη στεριά.

Η αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων είναι ζωτικής σημασίας για τη βιωσιμότητα και την ανάπτυξη του ναυτιλιακού τομέα.

Με την άρση αυτών των εμποδίων, ο κλάδος μπορεί να έχει πρόσβαση σε ένα πολύτιμο, υποεκπροσωπούμενο ταλέντο και να κινηθεί προς ένα πιο περιεκτικό, ποικιλόμορφο και ανθεκτικό μέλλον.

Λόγοι ανεργίας στη θάλασσα

Η έρευνα διερεύνησε τους λόγους για τους οποίους ορισμένοι ναυτικοί είναι επί του παρόντος άνεργοι, όπως

– Υποβολή αίτησης και μη εξασφάλιση εργασίας: Ο κύριος λόγος ανεργίας, με βάση την έρευνα, είναι η αδυναμία εξασφάλισης εργασίας, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι περισσότεροι ναυτικοί είναι συμβασιούχοι που ουσιαστικά είναι άνεργοι όταν βρίσκονται  μεταξύ συμβάσεων. Μεταξύ των ερωτηθέντων στην έρευνα, περισσότεροι από τους μισούς ανέργους γυναίκες (51%) και σχεδόν οι μισοί άνεργοι άνδρες (46%) αναζητούν απασχόληση αλλά δεν μπορούν να βρουν θέσεις εργασίας.

-Αναζήτηση εργασίας στην ξηρά: Ένα αξιοσημείωτο ποσοστό των ναυτικών αναζητούν ευκαιρίες απασχόλησης στη στεριά, με το 19% των γυναικών και το 11% των ανδρών να αναζητούν ενεργά  θέσεις εργασίας στη στεριά.

– Οικογενειακές και προσωπικές ευθύνες: Οι οικογενειακές και προσωπικές ευθύνες επηρεάζουν την απασχόληση των ναυτικών. Μεταξύ των ερωτηθέντων, το 8% των γυναικών ανέφερε τα παιδιά ή οικογενειακές υποχρεώσεις ως λόγο ανεργίας, σε σύγκριση με το 7% των ανδρών  που ανέφεραν ευρύτερες οικογενειακές ευθύνες. Αυτό υπογραμμίζει την ανάγκη για καλύτερη συστήματα υποστήριξης για όλους τους ναυτικούς με οικογένειες.

-Περίπου το 1,5% των γυναικών ναυτικών ανέφεραν ότι είναι έγκυες, γεγονός που επηρεάζει προσωρινά την ικανότητά τους να εργάζονται στη θάλασσα.

– Άλλοι λόγοι: Ένας σημαντικός αριθμός ναυτικών εμπίπτει στον «άλλο» λόγο. κατηγορία, με το 22% των γυναικών και το 13% των ανδρών να αναφέρουν απροσδιόριστους λόγους για την ανεργία.

Αυτό υποδεικνύει την ανάγκη περαιτέρω έρευνας για την αποκάλυψη συγκεκριμένα εμπόδια που μπορεί να αντιμετωπίζουν.

– Θέματα πιστοποίησης: Το 4,5% των γυναικών και το 6% των ανδρών αναμένουν επί του παρόντος την ανανέωση των πιστοποιητικών τους  η οποία είναι υποχρεωτική προϋπόθεση για την απασχόληση. Οι καθυστερήσεις  μπορεί να περιορίσουν  σημαντικά την ικανότητά τους να εξασφαλίσουν θέσεις εργασίας. Επιπλέον, το 2% του συνόλου των ναυτικών έχουν πιστοποιητικά που έχουν καταστεί άκυρα, γεγονός που τους εμποδίζει περαιτέρω να βρουν απασχόληση.

Οι μεγαλύτερες προκλήσεις για τις γυναίκες στην αναζήτηση εργασίας στη θάλασσα

Οι  γυναίκες ναυτικοί αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις που εμποδίζουν την είσοδο, τη διατήρηση και την εξέλιξή τους. Η παρούσα έκθεση διερευνά τις τέσσερις σημαντικότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες που αναζητούν εργασία στη θάλασσα  και στη στεριά.

Διακρίσεις λόγω φύλου

Το σημαντικότερο εμπόδιο που αντιλαμβάνονται οι γυναίκες ναυτικοί είναι οι διακρίσεις λόγω φύλου. Σύμφωνα με την έρευνα, το 29% των γυναικών ανέφεραν τις διακρίσεις λόγω φύλου ως ουσιαστικό εμπόδιο για την εξασφάλιση απασχόλησης στη θάλασσα, σε σύγκριση με μόλις το 0,4% των ανδρών ερωτηθέντων.

Οι γυναίκες δόκιμες καταστρώματος, ειδικότερα, φαίνεται να βιώνουν τα υψηλότερα επίπεδα  απόρριψης λόγω φύλου, με το 69% να αποδίδει την απόρριψη της εργασίας του σε προκατάληψη λόγω φύλου, η οποία πιστεύουν ότι τις δυσκολεύει ακόμη και να ξεκινήσουν την καριέρα τους στη ναυτιλιακή βιομηχανία.

Για ορισμένες από τις γυναίκες που εργάζονται ήδη, η συστημική προκατάληψη λόγω φύλου εμποδίζει την επαγγελματική τους ανάπτυξη, την ανέλιξη και τη συνολική ικανοποίηση από την εργασία τους.

Οι γυναίκες συχνά βρίσκονται αναγκασμένες να εγκαταλείψουν τη ναυτική τους σταδιοδρομία ή να αποδεχθούν χαμηλόμισθες, εισαγωγικές θέσεις με περιορισμένες προοπτικές εξέλιξης. Το δίλημμα αυτό είναι ιδιαίτερα έντονο στα πλοία που είναι νηολογημένα υπό σημαία ευκαιρίας (FOC), τα οποία είναι πλοία με σημαία άλλων χωρών, από εκείνες της ιδιοκτησίας τους για να παρακάμψουν την αυστηρή εργατική νομοθεσία και τους μισθολογικούς κανονισμούς.

Η μελέτη αποκαλύπτει ότι οι γυναίκες απασχολούνται δυσανάλογα σε πλοία με σημαία ευκαιρίας. Παρά  τις χαμηλές αμοιβές, η  ευκολότερη πρόσβαση στην απασχόληση προσελκύουν νεότερες γυναίκες, αλλά λίγες προχωρούν σε αξιωματικούς ρόλους σε σύγκριση με τους άνδρες συναδέλφους τους.

Διακρίσεις λόγω εθνικότητας

Οι διακρίσεις λόγω εθνικότητας προσθέτουν ένα άλλο επίπεδο δυσκολίας, επιτείνοντας τις προκλήσεις που ήδη αντιμετωπίζουν οι γυναίκες σε μια δύσκολη ναυτιλιακή αγορά εργασίας.

Τα ποσοστά των γυναικών ναυτικών από τον Παγκόσμιο Νότο που υπέβαλαν αίτηση αλλά δεν εξασφάλισαν θέσεις εργασίας είναι αξιοσημείωτα υψηλά, αντανακλώντας σημαντικές προκλήσεις στην εξασφάλιση απασχόλησης:

1. Οι ναυτικοί από την Κένυα, τη Νιγηρία, το Περού, τη Γκάνα και το Μαρόκο αντιμετωπίζουν 100% ποσοστό απόρριψης, που σημαίνει ότι κανένας από τους ερωτηθέντες από αυτές τις χώρες που έκαναν αίτηση για θέσεις εργασίας στη θάλασσα ήταν επιτυχής.

2. Οι ναυτικοί από τη Ζιμπάμπουε και τη Νότια Αφρική έχουν υψηλό ποσοστό απόρριψης 75%, που σημαίνει ότι τρεις στους τέσσερις αιτούντες δεν εξασφάλισαν θέση εργασίας.

3. Οι ναυτικοί από τη Μαλαισία φαίνεται να αποτελούν εξαίρεση, ωστόσο, με αναφερόμενο ποσοστό απόρριψης μόλις 16,7%.

Τα στοιχεία αυτά υποδηλώνουν ότι τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες από τον Παγκόσμιο Νότο αντιμετωπίζουν σημαντικά εμπόδια στην απασχόληση, που ενδεχομένως αντανακλούν υποκείμενες διακρίσεις λόγω εθνικότητας ή συστημικές προκλήσεις στο πλαίσιο της παγκόσμιας ναυτιλίας.

Παγκόσμιος Βορράς: Τα στοιχεία περιλαμβάνουν επίσης γυναίκες ναυτικούς από τον Παγκόσμιο Βορρά, όπως όπως εκείνες από τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Αυστραλία, την Αγγλία και την Πολωνία. Ενώ ορισμένες από αυτές τις χώρες έχουν μέτρια ποσοστά απόρριψης, υπάρχει σαφής διαφορά στη συνολική εμπειρία σε σύγκριση με τους ναυτικούς από τον Παγκόσμιο Νότο:

1. Οι Πολωνοί ναυτικοί έχουν ποσοστό απόρριψης 33,3%, το οποίο εξακολουθεί να είναι υψηλό αλλά χαμηλότερο από αυτό πολλών από τους ομολόγους τους του Παγκόσμιου Νότου.

2. Οι Ουκρανοί ναυτικοί έχουν ποσοστό απόρριψης 25%, γεγονός που υποδηλώνει σχετικά καλύτερη αποτελέσματα στην απασχόληση.

3. Ωστόσο, οι Αμερικανίδες, οι Αυστραλές και οι Αγγλίδες ναυτικοί βιώνουν όλες ένα

50% ποσοστό απόρριψης, γεγονός που δείχνει ότι ακόμη και εντός του Παγκόσμιου Βορρά, υπάρχουν σημαντικά εμπόδια για τις γυναίκες ναυτικούς.

Συστημική προκατάληψη

Παρά τις συνεχιζόμενες προσπάθειες για την προώθηση της πολυμορφίας των φύλων, οι γυναίκες στον ναυτιλιακό τομέα εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σημαντικά συστημικά εμπόδια.

Οι συστημικές προκαταλήψεις συχνά ξεκινούν από το στάδιο της πρόσληψης, όπου ορισμένες ναυτιλιακές εταιρείες μπορεί να προτιμούν τους άνδρες υποψηφίους λόγω στερεοτύπων που υποδηλώνουν ότι οι άνδρες είναι καταλληλότεροι για τη σωματικά απαιτητική φύση της θαλάσσιας εργασίας.

Τα εθνικά στερεότυπα μπορεί να επιδεινώσουν αυτές τις προκαταλήψεις. Η προκατάληψη αυτή είναι εμφανής στις πρακτικές πρόσληψης και στις αγγελίες εργασίας που

απευθύνονται ανεπαρκώς στις γυναίκες και αποτυγχάνουν να αντιμετωπίσουν αυτές τις ευρύτερες προκαταλήψεις.

Ακόμη και οι γυναίκες που διακρίνονται ακαδημαϊκά στα ιδρύματα ναυτικής εκπαίδευσης και κατάρτισης αντιμετωπίζουν συχνά δυσκολίες στην εξασφάλιση εργασίας. Σε ορισμένες περιοχές, τα ιδρύματα αυτά δεν δέχονται καθόλου γυναίκες υποψήφιες, περιορίζοντας περαιτέρω τις ευκαιρίες τους και διαιωνίζοντας τον κύκλο της υποεκπροσώπησης.

Δυσκολίες μετάβασης στη σταδιοδρομία

Τα στοιχεία της έρευνας αποκαλύπτουν ότι ένα υψηλότερο ποσοστό των γυναικών ναυτικών (14%) αναζητούν εργασία στη στεριά σε σύγκριση με τους άνδρες συναδέλφους τους (7%). Επιπλέον, το 17,5% των γυναικών, σε σύγκριση με το 14,7% των ανδρών, εξέφρασε την προτίμησή του για θέσεις στη στεριά.

Τα στοιχεία αυτά μπορεί να αντανακλούν τις προκλήσεις των γυναικών κατά τη μετάβαση σε ρόλους στη στεριά. Ενώ περισσότερες γυναίκες φαίνεται να αναζητούν ευκαιρίες στη στεριά, η έρευνα δείχνει ότι οι περισσότεροι ναυτικοί, ανεξαρτήτως φύλου, προτιμούν να παραμείνουν στη θάλασσα ακόμη και όταν τους προσφέρεται εργασία με παρόμοιες συνθήκες στη στεριά.

Τα στοιχεία της έρευνας δείχνουν σημαντική διαφορά στα ποσοστά απόρριψης μεταξύ ανδρών και γυναικών ναυτικών όταν υποβάλλουν αίτηση για θέσεις εργασίας στη στεριά. Περίπου το 50% των ανδρών ανέφεραν ότι δεν αντιμετώπισαν καμία απόρριψη, σε σύγκριση με μόνο το 12% των γυναικών.