«Η μοναδική δουλειά που γνώρισα από παιδί ήταν το κρασί, το τσίπουρο και το ούζο. Και όταν αγαπάς πολύ μια δουλειά καταλήγεις να γίνεις σκλάβος της. Ας είναι όμως, αν ο Θεός μού χάριζε κι άλλα χρόνια, πάλι αμπέλια θα φύτευα».

Το καλοκαίρι του ’96, λίγους μήνες πριν περάσει στην αιωνιότητα, ο Ευάγγελος Τσάνταλης, στην τελευταία του συνέντευξη που είχε δημοσιευτεί στο περιοδικό «Γεύση», αισθανόταν σίγουρος ότι οι καλύτερες εποχές για τον ελληνικό οίνο, τομέας στον οποίο ο ίδιος συνέβαλε όσο λίγοι για να αναβαθμιστεί και να αποκτήσει «ετικέτα» στις διεθνείς αγορές, έπονται. Ο ίδιος μέχρι τέλους θα κατέβαινε στους αμπελώνες, θα έβαζε διαρκώς νέα στοιχήματα με τον εαυτό του εμπνέοντας και μία ολόκληρη γενιά οινολόγων και οινοποιών να ακολουθήσουν το παράδειγμά του. Είκοσι εννέα χρόνια μετά το δημιούργημά του, η οινοποιία Τσάνταλη, ετοιμάζεται και τυπικά να ρίξει τους τίτλους τέλους ζητώντας την περασμένη εβδομάδα από το Πολυμελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης να κηρυχθεί σε πτώχευση και να ακολουθήσει η τελευταία πράξη μιας πορείας που ξεκίνησε πριν από 134 χρόνια, σημαδεύοντας την ιστορία της ελληνικής αμπελουργίας και οινοποιίας. Η διαδικασία του διορισμού συνδίκου για την εκκαθάριση των περιουσιακών της στοιχείων, των οινοποιείων, των αμπελώνων, ακόμα και του ίδιου του ονόματος «Τσάνταλης»!

Ενα τέλος που την τελευταία διετία φάνταζε προδιαγεγραμμένο, καθώς οι χειρισμοί των κληρονόμων του Ευάγγελου Τσάνταλη εν τω μέσω απανωτών κρίσεων στην αγορά οδήγησαν τελικά στο αδιέξοδο, τερματίζοντας μία ιστορία 134 ετών και προκαλώντας ένα «μίνι τσουνάμι» που πλήττει εργαζόμενους, προμηθευτές και γενικά τους πιστωτές.

Σημειωτέον πως μέτοχοι της εταιρείας είναι οι θυγατέρες του Ευάγγελου Τσάνταλη, Γιάννα και Χάιδω, κατέχοντας από 37% του μετοχικού κεφαλαίου, ενώ ποσοστό 25% είχε κληρονομήσει και ο δρ Γεώργιος Τσάνταλης, ανιψιός του ιδρυτή. Τη διοίκηση μέχρι λίγους μήνες πριν από την κατάθεση της αίτησης πτώχευσης και αφού είχε σταματήσει η όποια παραγωγική δραστηριότητα στην εταιρεία κατείχε ως διευθύνων σύμβουλος και γενικός διευθυντής ο γαμπρός του Ευάγγελου Τσάνταλη, σύζυγος της Χάιδως, Αγγελος Δημητριάδης, ενώ η Γιάννα Τσάνταλη είχε τη θέση της προέδρου και ο δρ Γιώργος Τσάνταλης τη θέση του αντιπροέδρου. Τον περασμένο Απρίλιο ο κ. Δημητριάδης και η κυρία Τσάνταλη αφήνουν τις θέσεις ευθύνης, τοποθετώντας τον κ. Βάιο Βαγιάννη στη θέση του προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου, ο οποίος και τελικά υπογράφει την αίτηση πτώχευσης.

Πλέον η εταιρεία, ως φαίνεται, θα περάσει από τη βάσανο της εκποίησης των περιουσιακών στοιχείων για να καλυφθεί μέρος των περίπου 66 εκατ. ευρώ των ληξιπρόθεσμων οφειλών της. Μία λύση που επέλεξαν η διοίκηση της εταιρείας, αλλά και οι πιστωτές που στήριξαν την αίτηση πτώχευσης ενώπιον του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης απουσία μιας σημαντικής πρότασης εξαγοράς και εξυγίανσης, όπως είχε συμβεί δύο χρόνια πριν με την άλλη ιστορική οινοποιία της Μακεδονίας, την οινοποιία Μπουτάρη. Η πρόταση 11 εκατ. ευρώ που κατέθεσε η Ελληνικά Οινοποιεία των αδερφών Ηλία και Θωμά Γεωργιάδη, όπου συμμετέχει μετοχικά και ο Γιάννης Αντετοκούνμπο, και η οποία είχε εξαγοράσει την Μπουτάρη Οινοποιητική, κρίθηκε μη συμφέρουσα από τους πιστωτές.

Γεώργιος Τσάνταλης

Συνολικά η Τσάνταλης οφείλει 11,6 εκατ. ευρώ στην Alpha Bank, πάνω από 11 εκατ. ευρώ στην Τράπεζα Πειραιώς, πάνω από 9,5 εκατ. ευρώ στην Εθνική Τράπεζα και περίπου 7,7 εκατ. ευρώ στη Eurobank. Επίσης, η εταιρεία έχει οφειλή 1,36 εκατ. ευρώ περίπου στην QQUANT Master Servicer, 2,1 εκατ. ευρώ περίπου στη ΔΟΥ Πολυγύρου -σ.σ.: η ΔΟΥ έχει προβεί σε αναγκαστική κατάσχεση ακινήτων της εταιρείας-, 6,85 εκατ. ευρώ προς τον ΕΦΚΑ και 10,67 εκατ. ευρώ προς τους προμηθευτές της, ενώ σημαντικά είναι και τα ανοίγματα που έχει προς τα Τελωνεία Αθηνών και Θεσσαλονίκης. Στους εργαζόμενους οι οφειλές προσεγγίζουν τα 3 εκατ. ευρώ.

Οι συσσωρευμένες ζημίες της εταιρείας μετά και τη χρήση του 2022, που είναι η τελευταία για την οποία υπάρχουν δημοσιευμένα στοιχεία, ξεπερνούσαν τα 45 εκατ. ευρώ, ο δε κύκλος εργασιών μετά βίας ήταν πάνω από 20 εκατ. ευρώ και τα ταμειακά διαθέσιμα 603.000 ευρώ. Συγκριτικά, το μακρινό 2008 η Τσάνταλης έκανε τζίρο 40,88 εκατ. ευρώ και ήταν κερδοφόρα. Μάλιστα στα χρόνια της δόξας της κατείχε το 31% από το σύνολο των εξαγωγών κρασιού, ενώ το 55% της ετήσιας παραγωγής της έφευγε στο εξωτερικό και σε 55 χώρες!

Τα πλήγματα

Τι πήγε στραβά όμως και η οινοποιία που όχι μόνο μπήκε σε όλα τα ελληνικά νοικοκυριά αλλά αποτέλεσε επίσημο προμηθευτή του Κρεμλίνου έπεσε στα βράχια;

Σε γενικές γραμμές θα έλεγε κανείς πως ήταν ένα μείγμα πολλών παραγόντων. Οι σημαντικότεροι απ’ αυτούς ήταν τα λάθη της διοίκησης, ο υψηλός δανεισμός, η μη τήρηση της συμφωνίας βασικών όρων αναδιάρθρωσης οφειλών με τις τέσσερις συστημικές τράπεζες, το κλείσιμο της ρωσικής αγοράς και η ανάκληση της άδειας εγκεκριμένου αποθηκευτή που είχε ως αποτέλεσμα τον περιορισμό του πελατολογίου της, αφού δεν μπορούσε να εξάγει και να πουλήσει σε πελάτες της στην εσωτερική αγορά που είναι εγκεκριμένοι αποθηκευτές.

Πρώτο ορόσημο για την πτώση της εταιρείας ήταν αναμφισβήτητα η οικονομική κρίση που σάρωσε όλη τη χώρα. Η έως τότε «ανέφελη» και ανοδική περίοδος ξαφνικά μετατράπηκε σε μάχη για την επιβίωση, συρρικνώνοντας τα μεγέθη της εταιρείας, οδηγώντας σε ανείσπρακτες οφειλές πελατών και τελικά αφήνοντάς την έκθετη στον υψηλό δανεισμό. Η μάχη της ρευστότητας έγινε καθημερινή και πιο έντονη.

Το κακό, όμως, δεν σταμάτησε εκεί. Η πανδημία του COVID και κατόπιν η ενεργειακή κρίση, αλλά και οι κυρώσεις στη Ρωσία, σημαντική αγορά για την εταιρεία, μείωσαν ακόμη περισσότερο την αναιμική – φθίνουσα ρευστότητα της επιχείρησης. Στη Ρωσία η εταιρεία εξήγε μεγάλες ποσότητες κρασιών σε υψηλές τιμές, αφού οι Ρώσοι είχαν αδυναμία στα κρασιά Tsantali, κυρίως λόγω της σύνδεσης της εταιρείας με το Αγιον Ορος. Ο «θεϊκός» οίνος έφτανε από αμπελώνες 700 στρεμμάτων της ρώσικης Μονής του Αγίου Παντελεήμονα του Αγίου Ορους στη Μόσχα και άλλες μεγάλες πόλεις της Ρωσίας και ήταν δημοφιλής σε κυβερνητικούς αξιωματούχους και ολιγάρχες, φθάνοντας έως τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν. Σε όλο αυτό το διάστημα όμως όσο και αν προσπαθούσε η εταιρεία να «στρίψει το τιμόνι», η πορεία προς τα βράχια, αργά αλλά σταθερά, δεν άλλαζε και εμφανώς σε αυτό μερίδιο ευθύνης έφερε και η τότε διοίκηση με τις επιλογές της.

Την τελευταία πενταετία μάλιστα πληροφορίες αναφέρουν πως είχαν γίνει αρκετές προσπάθειες για την είσοδο στρατηγικού επενδυτή. Παρά τις επαφές και τις κρούσεις που είχαν γίνει, ωστόσο, καμία δεν τελεσφόρησε. Μεταξύ των ενδιαφερόμενων που είχαν εμφανιστεί, όπως είχε διαρρεύσει, ήταν ένας Αμερικανός και ένας Γάλλος επενδυτής και αρκετά funds. Κάποιοι εξ αυτών «κόπηκαν» γρήγορα καθώς θεωρήθηκαν «μη σοβαροί», άλλοι απλώς ήθελαν να πάρουν την εταιρεία «κοψοχρονιά», ενώ και οι απαιτήσεις των κληρονόμων φάνταζαν σε ορισμένες περιπτώσεις υπερβολικές.

Η τελευταία προσπάθεια έγινε πέρυσι τέτοιο καιρό από τις πιστώτριες τράπεζες, όταν πλέον η πτώχευση φάνταζε αναπόφευκτη.

Ηδη από τον Ιούλιο του 2023 είχε γίνει παύση της παραγωγής, με το προσωπικό απλώς να μην επιστρέφει στα πόστα του από την καλοκαιρινή άδεια! Μάλιστα η έλλειψη ρευστότητας έστω και για τα στοιχειώδη, πολλώ δε μάλλον για την αγορά βοηθητικών πρώτων υλών και φιαλών ώστε να προχωρήσει η εμφιάλωση, δεν επέτρεψε για πρώτη φορά στην υπερ-εκατονταετή λειτουργία της Τσάνταλη να κάνει τρύγο και τα αμπέλια της έμειναν να μαραζώνουν.

Η λύση

Στην προσπάθεια των τραπεζών για την εξεύρεση λύσης ανταποκρίθηκε η Ελληνικά Οινοποιεία των αδερφών Γεωργιάδη, η οποία κατέθεσε τελικά μία προσφορά συνολικού προϋπολογισμού 11 εκατ. ευρώ, που συνδεόταν όμως και με την εξυγίανση της Τσάνταλης προϋποθέτοντας ένα βαθύ κούρεμα οφειλών! Η πλευρά των τραπεζών ήθελε μία προσφορά που θα κάλυπτε τουλάχιστον 25 εκατ. ευρώ, οπότε και η προοπτική αυτή ναυάγησε. Ωστόσο, η πλευρά των αδερφών Γεωργιάδη έκλεισε συμφωνία για την εκμετάλλευση των αμπελώνων της Τσάνταλης σε Μακεδονία και Θράκη έναντι ενοικίου προκειμένου να μη μαραζώνουν. Πρόκειται για μία έκταση κάπου 900 στρέμματα. Κάτι που δείχνει βέβαια ότι ενδιαφέρον εξακολουθεί να υπάρχει έστω για πάγια της Τσάνταλης, οπότε και η εκκαθάριση ίσως γίνει γρήγορα και ίσως συγκεντρώσει και μεγαλύτερο επενδυτικό ενδιαφέρον.

Συνολικά η εταιρεία έχει στη Χαλκιδική 145 στρέμματα αμπελώνα, στο Αγιον Ορος 700 στρέμματα, στη Ραψάνη διαχειρίζεται 800 στρέμματα, στη Μαρώνεια 580 στρέμματα και άλλα 200 στη Νάουσα.

Μυθική διαδρομή

Η οικογένεια Τσάνταλη ασχολείται με την αμπελοκαλλιέργεια, την οινοποίηση και την παραγωγή αποσταγμάτων από το 1890. Τότε ο Γιώργος Τσάνταλης, πατέρας του Ευάγγελου, είχε ξεκινήσει να ασχολείται με την παραγωγή χυμών από τα σταφύλια στην πατρίδα της οικογένειας, το Σιδηροχώρι της Ανατ. Θράκης. Εγινε ο πιο σημαντικός αμπελουργός της περιοχής, παράγοντας κρασί, τσίπουρο και ούζο και μεταδίδοντας το μεράκι του στα πέντε παιδιά του – και δη στον γεννηθέντα το 1913 Ευάγγελο.

Πρόσφυγες το 1922 με όλα τα υπάρχοντά τους σε έναν ξύλινο αραμπά, η οικογένεια Τσάνταλη θα εγκατασταθεί στις Σέρρες, όπου δυσκολεύτηκε πολύ να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες. Στην αρχή όλοι δούλευαν ως εργάτες στα χωράφια. Ομως, ποτέ δεν σταμάτησαν να ελπίζουν σε ένα καλύτερο μέλλον και να κάνουν όνειρα. Το πάθος του Ευάγγελου Τσάνταλη για την απόσταξη και τα μυστικά της μετουσιώθηκε σε αστείρευτη γονιμότητα. Το 1938 δημιούργησε στις Σέρρες μαζί με τον αδελφό του, Θεόδωρο, μια μονάδα παρασκευής ούζου και κόκκινου κρασιού. «Αυτό ξέραμε να κάνουμε, αυτό κάναμε. Πίσω στην πατρίδα είχαμε το μεγαλύτερο οινοποιείο της περιοχής και παρότι τα χρόνια ήταν δύσκολα, μας έτρεφε η ελπίδα ότι κάποια στιγμή θα φτιάχναμε κάτι αντίστοιχο», είχε πει σε συνέντευξή του.

Οι φιλοδοξίες του όμως ήταν μεγαλύτερες. Το 1945, μετά το τέλος του πολέμου, θα ανοίξει ένα αποστακτήριο ούζου στη Θεσσαλονίκη, όπου πλέον είχε μετακομίσει. Η ξεχωριστή ποιότητα και η μοναδική γεύση του προϊόντος που παρήγε έφεραν πωλήσεις που ούτε ο ίδιος φανταζόταν!

Το 1948 μπήκαν ουσιαστικά οι βάσεις της εταιρείας όπως τη γνωρίζουμε σήμερα: δημιουργήθηκε το πρώτο οινοποιείο, της Νάουσας, το οποίο άρχισε να υποδέχεται τα ποιοτικά σταφύλια της περιοχής, για να αναδείξει τα χαρακτηριστικά του Ξινόμαυρου, της ποικιλίας που παραδοσιακά καλλιεργείται εκεί. Το 1970 εγκαινίασε ένα σύγχρονο οινοποιείο στην ίδια περιοχή.

Η πρώτη εξαγωγή κρασιών του Τσάνταλη έγινε το 1962 και επτά χρόνια αργότερα αρχίζει η αναβίωση Αγιορείτικου Αμπελώνα.

Tο 1971 η ατομική επιχείρηση του Ευάγγελου Τσάνταλη μετατρέπεται σε Ανώνυμη Εταιρεία με έδρα τον Αγιο Παύλο Χαλκιδικής.

Προϊόντος του χρόνου, η επιχείρηση ξεκίνησε να εντάσσει στο παραγωγικό δυναμικό της και να αναβιώνει ορισμένους από τους πιο ξεχωριστούς αμπελώνες της Βόρειας Ελλάδας. Ο τρύγος σε Αγιον Ορος, Χαλκιδική, Ραψάνη, Νάουσα και στη Μαρώνεια της Θράκης συνθέτουν την ενσάρκωση του οράματός του.

«Δεν ρωτάω πόσο θα κοστίσει η αναβίωση του αμπελώνα. Ρωτάω αν αυτός ο αμπελώνας μπορεί να δώσει εξαιρετικά σταφύλια ή όχι», ήταν το… απόσταγμα της φιλοσοφίας του Ευάγγελου Τσάνταλη όπως καταγραφόταν στην ιστοσελίδα της επιχείρησης.

Η φήμη άρχισε να διαδίδεται από στόμα σε στόμα, καθώς έμποροι από παντού έρχονταν να αγοράσουν το κρασί και το τσίπουρο της οικογένειας. Το 1975 έγινε το λανσάρισμα του κρασιού Agioritikos και το 1983 του κρασιού Μακεδονικός, που αποτέλεσε μια τεράστια εμπορική επιτυχία.

Το Αγιον Ορος

Αναμφισβήτητα μεγάλη καμπή που συνετέλεσε στην πορεία του Ευάγγελου Τσάνταλη ήταν το Αγιον Ορος. Η ιστορία λέει πως εν έτει 1969 ο ίδιος έκανε πεζοπορία στο Αγιον Ορος, όταν ξέσπασε μια δυνατή καταιγίδα. Αναζήτησε καταφύγιο στο Μετόχι της Χρωμίτσας του Μοναστηριού του Αγίου Παντελεήμονα που βρισκόταν εκεί κοντά.

Οταν η καταιγίδα κόπασε, βγήκε για μια βόλτα στην περιοχή. Μέσα στο πανέμορφο, παρθένο τοπίο διέκρινε μερικά εγκαταλελειμμένα κλήματα.

Επιστρέφοντας στο μετόχι, ρώτησε γι’ αυτά τον πατέρα Δαβίδ και εκείνος του εξήγησε ότι παλαιότερα η μονή διέθετε έναν αμπελώνα 500 στρεμμάτων. Τον καλλιεργούσαν οι Ρώσοι μοναχοί, αλλά αναγκάστηκαν να τον εγκαταλείψουν κυρίως λόγω της προσβολής του από τη φυλλοξήρα.

Εκείνη τη μέρα, ο Ευάγγελος Τσάνταλης αποφάσισε να κάνει ό,τι περνούσε από το χέρι του ώστε αυτός ο ιστορικός αμπελώνας να αναστηθεί. Και τα κατάφερε. Από τα αμπέλια της Χρωμίτσας προέκυψε ο Αγιορείτικος, ο πρώτος Τοπικός Οίνος για τα ελληνικά δεδομένα. Με ημίξηρη γεύση και φρέσκα αρώματα, είχε μεγάλη επιτυχία. Σήμερα, τα αμπέλια που ο Τσάνταλης φύτεψε τη δεκαετία του ’70 απλώνονται στις αγιορείτικες πλαγιές, σχηματίζοντας γραφικές πεζούλες σε ύψος από 100 έως 250 μέτρα.

Εκτοτε ο Ευάγγελος Τσάνταλης ανέλαβε τον αμπελώνα βγάζοντας ορισμένα από τα καλύτερα κρασιά της χώρας. Ποιος δεν γνωρίζει τις γνωστές μάρκες Κανένας, Αθήρι, Ασύρτικο, Chardonnay, Sauvignon Blanc, Ροδίτης, Λημνιό, Ξινόμαυρο, Cabernet Sauvignon, Grenache Rouge και Syrah «Αβατον Τσίπουρο», ενώ η οινοποιία Τσάνταλη έχει πάρει περισσότερα από 180 βραβεία σε διεθνείς διαγωνισμούς.

Το 1991 ο Τσάνταλης αναλαμβάνει το οινοποιείο Ραψάνη, το οποίο έως τότε ανήκε στο υπουργείο Γεωργίας. Κάπως έτσι, στο μυθικό βουνό του Ολύμπου άρχισε να γράφεται μια νέα σελίδα στην ιστορία του κρασιού στην Ελλάδα. Εναν χρόνο μετά την αναβίωση του ιστορικού αμπελώνα στη Μαρώνεια της Θράκης, το 1995, ξεκινά η καλλιέργεια των αμπελώνων Τσάνταλη με «βιολογικές μεθόδους» κατά το πρότυπο της Ε.Ε. Το 1996 πεθαίνει ο Ευάγγελος Τσάνταλης και πλέον η οινοποιία περνάει στους κληρονόμους.

Ρόλο-κλειδί θα έχει ο γαμπρός του Αγγελος Δημητριάδης, ο οποίος ήταν δίπλα στον Ευάγγελο Τσάνταλη. Στην ευημερούσα Ελλάδα των πρώτων χρόνων της ΟΝΕ και της φθηνής τραπεζικής χρηματοδότησης η εταιρεία θα ακολουθήσει ανοδική πορεία και θα αφεθεί στο ευρύτερο «χαλαρό» κλίμα της εποχής. Οταν όμως η μουσική θα σταματήσει, τότε τα προβλήματα θα γίνουν βουνό και τελικά φθάνοντας στο σήμερα θα «καταπιούν» την ιστορική εταιρεία. Μαζί της θα βουλιάξει και η υστεροφημία της οικογένειας που είχε φθάσει χρόνια πριν να συγκαταλέγεται σε παγκόσμιες εκδόσεις με τις αναγνωρίσιμες παραδοσιακές οικογένειες στον χώρο της οινοποίησης και της αμπελουργίας, όπως το «Families of Wine» του εκδοτικού οίκου Meininger.

Διαβάστε ακόμη

Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας: Πάνω από €1 δισ. το 2025 αναμένοντας το «big bang» – Η ελληνική συμμετοχή

Hellenic Τrain: Πώς ο «περίπατος» των Ιταλικών σιδηροδρόμων στα ελληνικά τρένα γίνεται εφιάλτης

Ευτύχης Βασιλάκης: Πώς θα παραμείνει θελκτικός ο ελληνικός τουρισμός – To στοίχημα για την AEGEAN (pics)

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα