Ο Ντόναλντ Τραμπ κατέλαβε τον Λευκό Οίκο, απειλώντας να ανατρέψει την παγκόσμια τάξη και να οικοδομήσει μια νέα αμερικανική αυτοκρατορία, από τον Παναμά έως τη Γροιλανδία. Μέχρι στιγμής, οι πολιτικοί και οι γραφειοκράτες της Ευρώπης αρνούνται αποφασιστικά να ξεσπάσουν οργισμένα.
Δασμοί
Η αντίδραση στην ομιλία του Τραμπ για την ορκωμοσία από τους διαδρόμους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις Βρυξέλλες ήταν υποτονική. Η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δεν τον ανέφερε καν ονομαστικά στην ομιλία της στο Νταβός την Τρίτη.
Αλλού, επίσης, υπήρξαν ελάχιστες αντιδράσεις όταν ο Τραμπ αποσύρθηκε από τη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα, και μόνο υπόκωφη γκρίνια όταν περιφρόνησε τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και ξεκίνησε τη διαδικασία αποχώρησης.
Οι ευρωπαϊκές χώρες θα υποστούν τελωνειακούς δασμούς, «το μόνο μέσο» που έχουν οι ΗΠΑ για να εξασφαλίσουν πως θα έχουν «σωστή μεταχείριση», διεμήνυσε o Ντόναλντ Τραμπ, στηλιτεύοντας κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου το εμπορικό έλλειμμα της χώρας του έναντι της ΕΕ.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση «είναι πολύ κακή για εμάς. Μας μεταχειρίζεται πολύ άσχημα. Δεν εισάγει αυτοκίνητά μας ή αγροτικά προϊόντα μας. Στην πραγματικότητα δεν παίρνουν τίποτα σπουδαίο», είπε ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ προσθέτοντας πως κατά συνέπεια τα κράτη μέλη της μπορούν να αναμένουν την επιβολή «τελωνειακών δασμών». Ήδη κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του ο Τραμπ είχε καταγγείλει επανειλημμένα το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ έναντι της ΕΕ, παρομοιάζοντας τη με «μικρή Κίνα», που «επωφελείται» από τη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο.
«Έχουμε εμπορικό έλλειμμα έναντι της ΕΕ ύψους 350 δισεκατομμυρίων δολαρίων», επέμεινε. «Η Κίνα είναι επιθετική, αλλά όχι μόνο η Κίνα. Κι άλλες χώρες είναι πολύ επιθετικές». Το αμερικανικό εμπορικό έλλειμμα στο ισοζύγιο των εμπορικών συναλλαγών με την ΕΕ ανερχόταν το 2023 σε 131 δισ. δολάρια, σύμφωνα με δεδομένα του αντιπροσώπου για το εμπόριο (USTR), κι ήταν συγκεντρωμένο σε κυρίως τέσσερις χώρες – στη Γερμανία, στη Γαλλία, στην Ιρλανδία και στην Ιταλία.
Οι αιτίες είναι ποικίλες. Το εμπορικό έλλειμμα στις συναλλαγές με τη Γερμανία είναι κατά κύριο λόγο βιομηχανικής φύσης, αυτό με την Ιρλανδία συνδέεται κυρίως με το ότι έχουν μεταφέρει εκεί τις έδρες τους στην Ευρώπη μεγάλοι αμερικανικοί όμιλοι, για να εκμεταλλευτούν την πολύ ευνοϊκή φορολογική αντιμετώπισή τους και να μειώσουν τις φορολογικές εισφορές τους.
Η ήρεμη αντίδραση στον Τραμπ ήταν τόσο σκόπιμη όσο και τακτική. Η Ευρώπη δεν θέλει να ξεκινήσει καυγάδες με τον απρόβλεπτο νέο Αμερικανό ηγέτη και κατανοεί ότι η δημόσια ηθικολογία μόνο γυρίζει μπούμερανγκ.
«Χρειάζεται ψυχραιμία», δήλωσε ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός την Τρίτη. «Είναι απολύτως σαφές ότι ο πρόεδρος Τραμπ και η κυβέρνησή του θα κρατήσουν τον κόσμο σε αγωνία τα επόμενα χρόνια, στην ενεργειακή και κλιματική πολιτική, στην εμπορική πολιτική, στην εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας και σε πολλούς άλλους τομείς».
Όμως, η στάση της Ευρώπης δεν θα πρέπει να εκληφθεί ως υποχωρητικότητα, προσέθεσε ο Σολτς: «Μπορούμε και θα τα αντιμετωπίσουμε όλα αυτά χωρίς περιττό ενθουσιασμό και αγανάκτηση».
Ενώ είναι σαφές ότι η Ευρώπη δεν θέλει να έρθει σε αντιπαράθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, έχει επίσης κάνει πολύ περισσότερη δουλειά για να προετοιμαστεί για συγκρούσεις αυτή τη φορά απ’ ό,τι πριν από την πρώτη θητεία του Τραμπ.
Όσον αφορά το εμπόριο, οι Βρυξέλλες και το Λονδίνο μελετούν σενάρια εδώ και μήνες και έχουν ετοιμάσει ένα οπλοστάσιο εργαλείων για έναν εμπορικό πόλεμο, αν χρειαστεί. Οι αξιωματούχοι ελπίζουν ότι ο Τραμπ μπορεί να πεισθεί να μην πλήξει τις ευρωπαϊκές εξαγωγές με τιμωρητικούς δασμούς, αλλά είναι έτοιμοι με ένα πλήρες φάσμα αντιδράσεων, συμπεριλαμβανομένων των ανταποδοτικών δασμών, σύμφωνα με ανθρώπους που γνωρίζουν το θέμα.
Το εκτελεστικό διάταγμα του Τραμπ που περιέγραφε μια εμπορική πολιτική «Πρώτα η Αμερική» έδωσε εντολή στην ομάδα του να διερευνήσει την ιδέα των καθολικών δασμών. Ενώ ζητούσε να αναθεωρηθεί η εμπορική συμφωνία που συνήψε με την Κίνα κατά την πρώτη θητεία του και να αναληφθεί δράση για την αντιμετώπιση των εμπορικών ανισορροπιών και της χειραγώγησης του δολαρίου από τους εμπορικούς εταίρους της Αμερικής, δεν έκανε αρχικά καμία άμεση αναφορά στην Ευρώπη.
Λίγες ώρες μετά την ορκωμοσία του, όμως, ο Τραμπ πρότεινε στην ΕΕ μια οδό για την αποφυγή ενός εμπορικού πολέμου, λέγοντας: «Το μόνο πράγμα που μπορούν να κάνουν γρήγορα είναι να αγοράσουν το πετρέλαιο και το φυσικό μας αέριο».
H Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιβεβαίωσε στο POLITICO ότι λαμβάνει σοβαρά υπόψη της την προσφορά και ότι θα ακολουθούσε απευθείας τις επαφές με αξιωματούχους του Λευκού Οίκου. «Πρέπει να έρθουμε σε επαφή μαζί τους και να δούμε πώς θα προχωρήσουμε», δήλωσε η εκπρόσωπος για θέματα ενέργειας της Κομισιόν. «Η προτεραιότητα είναι να έχουμε μια συζήτηση, να εμπλακούμε νωρίς, να συζητήσουμε τα κοινά συμφέροντα και στη συνέχεια να είμαστε έτοιμοι να διαπραγματευτούμε».
Η Ευρώπη, παρά ταύτα, θα ανταποκριθεί σε τυχόν δασμούς που θα επιβάλει ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ με ανάλογο τρόπο, δήλωσε την Τετάρτη ο Επίτροπος Οικονομίας και Παραγωγικότητας της ΕΕ με αφορμή τις δηλώσεις Τραμπ για τους δασμούς.
«Εάν υπάρχει ανάγκη να υπερασπιστούμε τα οικονομικά μας συμφέροντα, θα ανταποκριθούμε με ανάλογο τρόπο», είπε χαρακτηριστικά ο Βάλντις Ντομπρόβσκις.
«Είμαστε έτοιμοι να υπερασπιστούμε τις αξίες μας, αλλά και τα συμφέροντα και τα δικαιώματά μας, αν αυτό καταστεί αναγκαίο», πρόσθεσε ο κ. Ντομπρόβσκις μιλώντας στο CNBC στο περιθώριο του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός της Ελβετίας.
Ουκρανία
Όσον αφορά τη στήριξη της Ουκρανίας, επίσης, οι Ευρωπαίοι ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου του νέου πρωθυπουργού της Βρετανίας, επεξεργάζονται ταχύτατα σχέδια για να δείξουν ότι είναι έτοιμοι να αναλάβουν το βάρος και να διαπραγματευτούν μελλοντικές ρυθμίσεις με τον Τραμπ.
«Ο Τραμπ είναι ένας πολιτικός βασισμένος στα συμφέροντα και όχι ένας πολιτικός βασισμένος στις αξίες», δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος. «Επομένως, πρέπει να απευθυνθείς στα συμφέροντά του. Δεν θα είναι προς το συμφέρον του να φανεί ότι ο Πούτιν κέρδισε ή ότι σύνηψε μια κακή συμφωνία».
Ο Τραμπ δήλωσε επίσης πως είναι «πιθανή» η επιβολή νέων κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας αν η Μόσχα δεν διαπραγματευτεί το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία. «Αυτό μοιάζει πιθανό» είπε, ερωτηθείς σχετικά κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στον Λευκό Οίκο, επαναλαμβάνοντας εξάλλου πως «ο πόλεμος δεν θα είχε γίνει ποτέ» αν ήταν εκείνος πρόεδρος το 2022.
Ανέφερε ακόμη πως η Ουάσιγκτον θα «εξετάσει» το ζήτημα της συνέχισης της αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας στο Κίεβο, που ανήλθε σε δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια μετά την εισβολή του ρωσικού στρατού στην ουκρανική επικράτεια την 24η Φεβρουαρίου 2022.
«Μιλάμε με τον ουκρανό πρόεδρο Ζελένσκι», σημείωσε. «Θα μιλήσουμε πολύ σύντομα με τον ρώσο πρόεδρο Πούτιν και θα δούμε τι θα γίνει».
Εκτός από το να πληγεί η υπερηφάνεια του Τραμπ -που είναι πάντα ένα ισχυρό κίνητρο- το να επιτευχθεί μια προφανώς αρνητική συμφωνία για την Ουκρανία θα κινδύνευε να ενθαρρύνει την Κίνα, ένα άλλο πράγμα που ο πρόεδρος θα μισούσε, προσέθεσε ο αξιωματούχος.
Στο παρελθόν ο Τραμπ έχει τρομοκρατήσει τους συμμάχους της Αμερικής υπονοώντας ότι θα μπορούσε να αποσύρει τις ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ. Έχει προτείνει έναν νέο στόχο για τα μέλη του ΝΑΤΟ να δαπανούν το 5% του ΑΕΠ για την άμυνα, από τον τρέχοντα στόχο της συμμαχίας του 2%, τον οποίο πολλές ευρωπαϊκές χώρες εξακολουθούν να μην πληρούν.
Την Τρίτη, η Εσθονία και η Γαλλία προσέθεσαν τις φωνές τους σε αυτές που υποστηρίζουν την έκκληση του Τραμπ για υψηλότερες δαπάνες για την άμυνα.
Ένας αξιωματούχος της ΕΕ τόνισε πως: «Το γεγονός ότι πρέπει να κάνουμε περισσότερα για την άμυνα σε επίπεδο ΕΕ σίγουρα δεν αποτελεί καινοτομία και συνδέεται περισσότερο με τον Πούτιν και την απειλή της Ρωσίας παρά με το ποιος κάθεται στον Λευκό Οίκο».
«Ήταν αρκετά προνοητικοί όσον αφορά την ατζέντα για την άμυνα και την ασφάλεια», δήλωσε ο Μουιτάμπα Ραχμάν, διευθύνων σύμβουλος για την Ευρώπη στο Eurasia Group. «Και όσον αφορά το εμπόριο, έχουν έναν μεγάλο αριθμό μέτρων που είναι έτοιμα να εφαρμοστούν, αλλά δεν πρόκειται να πιέσουν το θέμα μέχρι να μάθουν τι πρόκειται να κάνει ο Τραμπ».
Αυτό είναι το πραγματικό πρόβλημα: ο Τραμπ είναι παρορμητικός και είναι αδύνατο να γνωρίζει κανείς τι μπορεί να αποφασίσει να κάνει στη συνέχεια.
«Σε μια εποχή μεγάλου πολέμου στην ήπειρο, το διακύβευμα για την Ευρώπη όσον αφορά τη σωστή βαθμονόμηση της αντίδρασής της είναι μεγαλύτερο από για οποιαδήποτε άλλη περιοχή στον κόσμο», δήλωσε ο Λέσλι Βινιαμούρι, του think tank Chatham House στο Λονδίνο. «Έχει δείξει ότι παραμένει απρόβλεπτος και πρόθυμος να δοκιμάσει τα όρια των συμμαχιών των ΗΠΑ με εντελώς απροσδόκητους τρόπους. Αυτό καθιστά την κατανόηση των προθέσεών του τόσο επείγουσα για τους παγκόσμιους ηγέτες – όσο και απίστευτα δύσκολη», συμπλήρωσε.
Διαβάστε ακόμη
ING: Γιατί η Ελλάδα θα συνεχίσει να υπεραποδίδει της Ευρωζώνης το 2025 – 2026 (γραφήματα)
Ηλεκτρικό ρεύμα: Από 1η Φεβρουαρίου 2025 το διζωνικό τιμολόγιο – Κατατέθηκε η τροπολογία
Νταβός 2025: Γιατί ο Τραμπ «στρίμωξε» και τους Αμερικανούς τραπεζίτες
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα