Mε θέα τον ποταμό Τάμεση και το υπό ανακαίνιση, τυλιγμένο με μουσαμάδες και σκαλωσιές, Big Ben, το κτίριο του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) δεσπόζει στο κέντρο του Λονδίνου. Εξω από την κεντρική είσοδο τις εντυπώσεις κλέβει ένα γλυπτό που απεικονίζει την πλώρη καραβιού όπου πάνω της στέκεται και ατενίζει τον ορίζοντα ένας ναύτης. Είναι το μνημείο τους Αφανούς Ναύτη. Στην κεντρική είσοδο του κτιρίου σε υποδέχεται το άγαλμα του Ποσειδώνα που ετοιμάζεται να ρίξει την τρίαινά του.
Ο ΙΜΟ είναι ο ναυτιλιακός κλάδος του ΟΗΕ με 174 κράτη-μέλη. Πρόκειται για έναν οργανισμό όπου η διπλωματία έχει τον πρώτο λόγο, αν και ο ΙΜΟ συστάθηκε ως πάροχος τεχνικών συμβουλών και λήψης αποφάσεων που αφορούν τη ναυτιλιακή βιομηχανία.
Την προηγούμενη εβδομάδα το κτίριο του οργανισμού έσφυζε από δραστηριότητα, αφού πάνω από 1.000 άτομα, μέλη κρατικών αποστολών, συγκεντρώθηκαν για τις εκλογές για την ανάδειξη των 40 μελών του συμβουλίου, που αποτελεί το ανώτατο όργανο του ΙΜΟ για την περίοδο 2020-2021.
Κατά τη διάρκεια των εργασιών της ολομέλειας του οργανισμού, στο πόντιουμ της αίθουσας συνεδριάσεων ανέβηκαν και μίλησαν κυρίως υπουργοί Ναυτιλίας και Μεταφορών των κρατών-μελών, ενώ ιδιαίτερα αισθητή ήταν η ελληνική παρουσία. Οχι μόνο της ελληνικής αποστολής, αλλά και των πολλών Ελλήνων που συμμετείχαν σε ξένες, αφού έχουν προσληφθεί για να μεταλαμπαδεύσουν έστω και μέρος της τεχνογνωσίας τους πάνω σε ναυτιλιακά ζητήματα. Αλλωστε είναι γνωστό τοις πάσι ότι η Ελλάδα έχει δημιουργήσει ολόκληρη παροικία στον ΙΜΟ.
Τοποθετήσεις για μεταρρυθμίσεις
Την παραμονή της ψηφοφορίας έγιναν τοποθετήσεις από εκπροσώπους κρατών που ζήτησαν να γίνουν μεταρρυθμίσεις στον τρόπο λειτουργίας του ΙΜΟ, και κυρίως στη δίκαιη εκπροσώπηση κρατών στο συμβούλιο, στην επέκταση της θητείας των μελών και στον τρόπο εκλογής του γενικού γραμματέα.
Μάλιστα για το τελευταίο θέμα έκανε παρέμβαση η Δημοκρατία του Παλάου, που είναι νησιωτικό σύμπλεγμα του Ειρηνικού. Ο κ. Στιβ Κανάς, μόνιμος εκπρόσωπος του Παλάου στον ΙΜΟ, ζήτησε η εκλογή του γ.γ. να γίνεται όχι μόνο από τα 40 μέλη του συμβουλίου, αλλά και από τη συνέλευση των 174 κρατών-μελών ώστε να είναι πιο αντιπροσωπευτική. Τη θέση αυτή υποστήριξαν και άλλα κράτη, ζητώντας μεγαλύτερη διαφάνεια, όμως δεν έγινε δεκτή.
Οι μεταρρυθμίσεις που ζητήθηκαν και συζητήθηκαν για τις επόμενες εκλογές είναι:
1 Στην Α΄ Κατηγορία να αυξηθεί ο αριθμός των χωρών από 10 σε 12, στη Β΄ τάξη από 10 σε 12 και στη C΄ τάξη από 20 που είναι σήμερα σε 28. Με λίγα λόγια, να αυξηθεί η συμμετοχή κρατών στο συμβούλιο από 40 που είναι σήμερα (ποσοστό 22,9% του συνόλου των κρατών-μελών του ΙΜΟ) σε 52, ώστε να αυξηθεί και το ποσοστό εκπροσώπησης των 174 κρατών στο ποσοστό του 30%.
2 Να αυξηθεί η θητεία των μελών από δύο χρόνια σε τέσσερα ώστε να έχουν τον χρόνο να κάνουν έργο και όχι να σκέφτονται τις επόμενες εκλογές.
3 Να γίνεται rotation (συμμετοχή εκ περιτροπής και μικρότερων κρατών) στο συμβούλιο ώστε να εκπροσωπούνται όλοι.
Η μάχη της ψήφου
Η συγκέντρωση ψήφων, όμως, στον ΙΜΟ δεν είναι εύκολη υπόθεση. Προηγούνται καιρό πριν διπλωματικές διεργασίες, ένα διπλωματικό πάρε-δώσε, αφού όπως εξήγησε στο «business stories» μέλος του οργανισμού, μπορεί μία χώρα να ψηφίσει κάποια άλλη στον ΙΜΟ με αντάλλαγμα την ψήφο στήριξης σε έναν άλλον διεθνή oργανισμό, και μάλιστα για μη ναυτιλιακό θέμα. Στην ψήφο σημαντικότατο ρόλο διαδραματίζουν τα λόμπι. Το ευρωπαϊκό, των κρατών που βρίσκονται κάτω από την ομπρέλα των ΗΠΑ, τα ισπανόφωνα, τα αραβικά που συγκροτούνται βάσει γλώσσας και πολιτισμού. Το ευρωπαϊκό είναι το ισχυρότερο, αφού ό,τι συμφωνήσουν το ψηφίζουν στο τέλος όλες οι ευρωπαϊκές χώρες, έχοντας μία κοινή γραμμή προς τα έξω.
Ομως το πάνω χέρι στην ψηφοφορία έχει το υπουργείο Εξωτερικών κάθε χώρας, αφού η ψήφος είναι ανταποδοτική και αφορά και άλλα, μη ναυτιλιακά, ζητήματα σε διάφορα fora – οργανισμούς, συμμαχίες και ενώσεις. Οι ισορροπίες είναι λεπτές και τα συμφέροντα μεγάλα.
Ποιοι ψηφίζονται
Για την A΄ Κατηγορία ψηφίζονται σταθερά τα ίδια 10 κράτη, μεταξύ των οποίων βρίσκεται και η Ελλάδα. Σημασία για το γόητρο έχει ποια θέση θα καταλάβει κάθε κράτος από την 1 έως τη 10η. Φέτος η Ελλάδα ψηφίστηκε στην 5η θέση, όπως και την προηγούμενη φορά. Ολα παίζονται για λίγες ψήφους. Μέχρι και πριν από τέσσερα χρόνια η εκλογή γινόταν διά βοής, αφού τα κράτη ήταν και παραμένουν τα ίδια εδώ και δεκαετίες. Το 2017 όμως άλλαξε η διαδικασία και καθιερώθηκε ψηφοφορία… για να ανάψουν τα αίματα.
Η Ελλάδα συγκέντρωσε 151, με την Ιαπωνία που ήρθε πρώτη να έχει συγκεντρώσει 157 ψήφους, τη Νότια Κορέα 156, την Ιταλία 155, την Κίνα 152, τον Παναμά 149, τη Μ. Βρετανία 148, τη Νορβηγία 142, τις ΗΠΑ 142 και τη Ρωσία 141. Με λίγα λόγια, η Ελλάδα με 3-4 ψήφους ανέβαινε στην τέταρτη ή τρίτη θέση, ενώ με 3-4 χαμένες ψήφους σε σχέση με αυτές που πήρε θα μπορούσε να πέσει στην έβδομη.
Υποψήφια κράτη-runners για τη Β΄ Κατηγορία ήταν 11 για 10 θέσεις. Η Σουηδία πήγε να σπάσει το κατεστημένο και να «χωθεί», αλλά δεν τα κατάφερε και μετά για λόγους αξιοπρέπειας δεν διεκδίκησε θέση στη Γ΄ κατηγορία.
Στη B΄ Κατηγορία , στην οποία εκλέγονται χώρες με το μεγαλύτερο ενδιαφέρον στη χρήση ναυτιλιακών υπηρεσιών, εξελέγησαν η Αυστραλία, η Γερμανία, η Γαλλία, η Ισπανία, η Ινδία, ο Καναδάς, η Ολλανδία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Βραζιλία, η Αργεντινή.
Εκεί που παίχτηκε μεγάλο ντέρμπι ήταν στη Γ΄ Κατηγορία, όπου 25 κράτη διεκδίκησαν 20 θέσεις.
Ο εκπρόσωπος του Κατάρ όταν διαπίστωσε ότι δεν μάζευε η χώρα του τις ψήφους που έπρεπε, απέσυρε την υποψηφιότητα. Από την κατηγορία αυτή έμειναν έξω άλλες τέσσερις χώρες. Η Λιβερία, ο αποκλεισμός της οποίας προκάλεσε έκπληξη, η Πολωνία, η Σαουδική Αραβία και η Νιγηρία, η οποία πήρε 110 ψήφους αλλά την άφησε έξω η Κένυα που συγκέντρωσε 111.
Στη Γ ΄Κατηγορία, στην οποία εκλέγονται χώρες με το μεγαλύτερο ενδιαφέρον στην παροχή ή χρήση των ναυτιλιακών υπηρεσιών, με αντίστοιχη γεωγραφική εκπροσώπηση, εκλέχθηκαν οι: Σιγκαπούρη, Μάλτα, Μαλαισία, Κύπρος, Ινδονησία, Μπαχάμες, Ν. Αφρική, Μεξικό, Χιλή, Βέλγιο, Αίγυπτος, Περού, Μαρόκο, Δανία, Τουρκία, Ταϊλάνδη, Τζαμάικα, Φιλιππίνες, Κουβέιτ και Κένυα.
Ο Γ. Πλακιωτάκης
Μετά την επανεκλογή της Ελλάδας στην Α ΄Κατηγορία του συμβουλίου του ΙΜΟ, ο υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής Γιάννης Πλακιωτάκης εξέφρασε την ικανοποίησή του:
«Η επανεκλογή της Ελλάδας στην πέμπτη θέση της Α΄ Κατηγορίας του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού επιβεβαιώνει με τον πλέον εμφατικό τρόπο τη δυναμική παρουσία της χώρας στο παγκόσμιο ναυτιλιακό στερέωμα και την αναγνώριση της ναυτιλιακής κοινότητας στην ασφαλή και ποιοτική εξυπηρέτηση των μεταφορικών αναγκών του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου από τον μεγάλο και ποιοτικό ελληνικό στόλο».
Και πρόσθεσε: «Δεδομένων των αυξανόμενων προκλήσεων, στο επίκεντρο των προτεραιοτήτων μας παραμένει η σταθερή επιδίωξη του οργανισμού για ασφαλή, αποτελεσματική και βιώσιμη διεθνή ναυτιλία. Προς αυτή την κατεύθυνση προσβλέπουμε κατά την επόμενη διετία στην εποικοδομητική συνεργασία με τα λοιπά κράτη-μέλη του συμβουλίου του ΙΜΟ, με στόχο την επίτευξη των στρατηγικών στόχων του, αποδίδοντας ιδιαίτερη έμφαση στις προσπάθειες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, αλλά και στον ανθρώπινο παράγοντα της ναυτιλίας που αποτελεί το σημαντικότερο κεφάλαιό της».
Μεγάλη συζήτηση έγινε όλη την εβδομάδα στους διαδρόμους του ΙΜΟ για την αντίδραση που έχει προκαλέσει η έναρξη ισχύος της νομοθεσίας που ψήφισε για τη χρήση αποθειωμένου καυσίμου 0,5% από 1/1/2020. Στην αρχή της προηγούμενης εβδομάδας μίλησε στη συνέλευση ο κ. Πλακιωτάκης ζητώντας να δοθεί παράταση στην ισχύ όπως έχει ζητήσει και η Ενωση Ελλήνων Εφοπλιστών (ΕΕΕ). Λίγες ημέρες αργότερα, στο ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και στο πλαίσιο του 19ου Navigator Forum 2019, ο υπουργός ξεκαθάρισε ότι «η Ελλάδα αναγνωρίζει τον IMO ως τον μοναδικό ρυθμιστή στα θέματα της παγκόσμιας ναυτιλίας. Σε κάθε περίπτωση, όμως, έχουμε και την υποχρέωση να επισημαίνουμε τις αδυναμίες».
Η τοποθέτηση του Ελληνα υπουργού στη συνέλευση του ΙΜΟ προκάλεσε αντιδράσεις, οι οποίες ως απόνερα επεκτάθηκαν και τις επόμενες ημέρες ανάμεσα στις αποστολές των άλλων κρατών.
«Το θέμα είναι ότι η απόφαση για την ισχύ της νέας νομοθεσίας ήταν πολιτική και όχι βάσει τεχνικής μελέτης. Αν βρείτε εσείς μελέτη πάνω στην οποία βασίστηκε ο ΙΜΟ, να μου τη στείλετε και μένα», είπε στο «bussines stories» μέλος της συνέλευσης του οργανισμού.
Σε πηγαδάκι ακούστηκαν πολλά για το θέμα αυτό: «Τώρα είναι αργά να κάνει πίσω ο ΙΜΟ. Ο νόμος θα εφαρμοστεί. Τα προβλήματα που θα αντιμετωπίσουμε θα είναι πολλά. Οι κίνδυνοι για την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας και των πληρωμάτων δεν είναι και λίγοι. Αν συμβεί κάποιο κακό με τα νέα καύσιμα που είναι ασταθή, και τα οποία είναι σίγουρο ότι θα αναμειχθούν, αν -λέω- μείνει κάνα πλοίο καραβοφάναρο στον ωκεανό, τότε θα υπάρξει θέμα. Εστω και μία χαμένη ζωή θα δημιουργήσει μεγάλες αναταράξεις – και τότε ίσως όλα αλλάξουν».
Οσο για τη στάση των Ελλήνων πλοιοκτητών, εκπρόσωπος ξένης αποστολής ακούστηκε να λέει: «Οι Ελληνες εφαρμόζουν την τακτική “wait and see” – βλέποντας και κάνοντας. Είναι της λογικής ότι αφού όλοι θα πάθουμε το ίδιο, ας περιμένουμε να δούμε τι θα πάθουν οι άλλοι και μετά κινούμαστε αναλόγως».