Δύο συμβάσεις παραχώρησης εν λειτουργία, μία υπό κατασκευή και μία ιδιωτικοποίηση που είχε ξεκινήσει με τους πιο θετικούς οιωνούς και με υποψήφιους μερικούς από τους ισχυρότερους επενδυτικούς οίκους του πλανήτη ισοπεδώνει η επέλαση της πανδημίας του κορωνοϊού στην Ελλάδα.

Ηδη η κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με τη διαχείριση της πρωτοφανούς κατάρρευσης της επιβατικής κίνησης στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών (ΔΑΑ), τον οποίο ελέγχουν το Υπερταμείο, οι Καναδοί της PSP και ο όμιλος Κοπελούζου, αλλά και στα 14 περιφερειακά αεροδρόμια που διαχειρίζεται η Fraport-Slentel, σε μια πτώση που αγγίζει το 99%.

Γόρδιος δεσμός αποδεικνύεται η κρίση και για το αεροδρόμιο στο Καστέλι, με φορέα υλοποίησης τη ΓΕΚ-ΤΕΡΝΑ και την ινδική GMR, έργο που βρίσκεται σε στάδιο εκκίνησης και για το οποίο η κατασκευή χρηματοδοτείται περίπου κατά 1/3 από τα έσοδα του αεροδρομίου του Ηρακλείου «Νίκος Καζαντζάκης».

Οι μεγάλες επιπτώσεις της καραντίνας στις υποδομές της αεροπορικής βιομηχανίας καθιστούν επιβεβλημένη και τη μετάθεση της ιδιωτικοποίησης του 30% του ΔΑΑ. Από την πώληση του πακέτου που βρίσκεται στο στάδιο της υποβολής δεσμευτικών προσφορών η κυβέρνηση προσδοκούσε τίμημα άνω του 1 δισ. ευρώ.

Με τις παρούσες συνθήκες και για διάστημα που μπορεί να διαρκέσει από μερικούς μήνες μέχρι και έναν χρόνο, η πώληση του σημαντικού περιουσιακού στοιχείου πρέπει να θεωρείται άκυρη, αφού σε αυτή τη συγκυρία που πέφτει σαν μετεωρίτης στις αερομεταφορές οι αξίες έχουν εξαϋλωθεί.

«Το data room του διαγωνισμού δεν μπορεί να ανοίξει πριν από το επόμενο οκτάμηνο», διαμηνύουν στελέχη του χρηματοοικονομικού τομέα, εκτιμώντας πως για να πιάσουμε τις προ κρίσης αποτιμήσεις θα χρειαστούμε τουλάχιστον έναν χρόνο.

Ποια μπορεί να είναι η επόμενη μέρα και σε τι μπορούν να ελπίζουν οι εταιρείες του κλάδου που μετά τα απανωτά ρεκόρ στην επιβατική κίνηση το προηγούμενο διάστημα έχουν εισέλθει στη δυσκολότερη περίοδο της ιστορίας τους;

«Συμβάσεις παραχώρησης όπως αυτή του αεροδρομίου “Ελ. Βενιζέλος”, τα περιφερειακά αεροδρόμια αλλά και τους αυτοκινητόδρομους μπορούν να προσδοκούν σε αποζημιώσεις που θα λάβουν από τα ασφαλιστήρια συμβόλαια που έχουν συνάψει. Εφόσον η κρίση παραταθεί, τότε, ό,τι δεν καλύψουν οι ασφαλιστικές εταιρείες, θα κληθεί να το αποζημιώσει το Δημόσιο», αναφέρει παράγοντας της αγοράς με γνώση αντίστοιχων συμβάσεων. Ηδη Fraport και ΔΑΑ με επιστολές τους στην κυβέρνηση ζητούν διευκολύνσεις και αναστολή πληρωμών συμβατικών υποχρεώσεων και μισθωμάτων για να αντιμετωπίσουν αυτή την πρωτοφανή για τα αεροπορικά χρονικά συγκυρία, ελπίζοντας σε ένα εθνικό σχέδιο δράσης.

Τη στήριξη του κλάδου με σημαντική συμβολή στην ανάπτυξη του τουρισμού έχει ζητήσει και ο ΣΕΤΕ. Με πρόσφατη επιστολή του στον πρωθυπουργό προτείνει «να εξεταστεί η δυνατότητα χρήσης των κονδυλίων που εισπράττει ετήσια το κράτος από τις συμβάσεις (μισθώματα), ή και η δυνατότητα παράτασης των συμβάσεων παραχώρησης», προκειμένου να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα των επιχειρήσεων.

Οι επιπτώσεις της υγειονομικής κρίσης είναι πολύ μεγάλες, γεγονός που έχει άμεσο αντίκτυπο και στις εργασιακές σχέσεις. Σύμφωνα με πληροφορίες, η ΔΑΑ προχώρησε σε οριζόντια περικοπή μισθών κατά 50% θέτοντας σε εφαρμογή σχέδιο και για εκ περιτροπής εργασία για το προσωπικό έως τα τέλη Μαΐου, ενώ σε ανάλογα μέτρα προχωρούν αντίστοιχα και άλλες επιχειρήσεις.

Καταρρέει η επιβατική κίνηση

Την περασμένη Τρίτη, από τα 14 περιφερειακά αεροδρόμια, διακινήθηκαν συνολικά 299 επιβάτες, με τα ημερήσια έσοδα της Fraport να διαμορφώνονται σε μόλις 2.500 ευρώ!
Σε παρόμοια κατάσταση βρίσκεται και το «Ελευθέριος Βενιζέλος», του οποίου η επιβατική κίνηση έχει υποχωρήσει έως 98%, ξύνοντας τον πάτο του βαρελιού τουλάχιστον έως τα τέλη Απριλίου που είναι σε ισχύ οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί.

Ωστόσο, ακόμη και αν τα μέτρα αρθούν, είναι βέβαιο ότι η επόμενη μέρα δεν θα είναι ίδια. Ολοι συμφωνούν ότι ο συναγερμός θα λήξει μόνο με την ανακάλυψη του εμβολίου και του φαρμάκου. Μέχρι τότε ο αεροπορικός κλάδος θα συνεχίσει να δίνει μάχη επιβίωσης και να δοκιμάζεται, με τη βεβαιότητα ότι η μετάβαση στην κανονικότητα θα απαιτήσει ένα διαφορετικό πλαίσιο κανόνων και λειτουργίας με βάση πλέον υγειονομικά χαρακτηριστικά και νέους διαφορετικούς ταξιδιωτικούς κανόνες.

«Οι αεροδρομιακές δραστηριότητες ήταν από αυτές που επλήγησαν πρώτες από την πανδημία. Τα αεροδρόμια καταγράφουν μείωση στην επιβατική κίνηση της τάξεως του 99% και η εταιρεία έχει ήδη προχωρήσει σε σημαντική μείωση των λειτουργικών της εξόδων», αναφέρουν πηγές της Fraport. «Οι αεροδρομικές δραστηριότητες», συνεχίζουν, «χαρακτηρίζονται από ανελαστικά κόστη και αυτό διότι τα αεροδρόμια αποτελούν κρίσιμες υποδομές που υπηρετούν τις τοπικές κοινωνίες όχι μόνο μέσα από εμπορικές και επιβατικές πτήσεις, αλλά και για την εξυπηρέτηση έκτακτων αναγκών (αεροδιακομιδών, μεταφορά κρίσιμου υλικού κ.λπ.). Αρα πρέπει να διασφαλίζουν σε κάθε περίπτωση την αδιάλειπτη λειτουργία τους και να βρίσκονται συνεχώς σε επιχειρησιακή ετοιμότητα».

«Είναι λοιπόν κρίσιμο τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και εθνικό επίπεδο να υπάρξει ένα σχέδιο για τη στήριξη του συνόλου της κοινότητας των αερομεταφορών. Είμαστε σε εποικοδομητικές συζητήσεις με τους φορείς της Πολιτείας και πάντα αυστηρά εντός του πλαισίου που θέτει η Σύμβαση Παραχώρησης προκειμένου να συμφωνηθεί η από κοινού αντιμετώπιση των προκλήσεων», επισημαίνουν.

Η άσκηση για το Καστέλι

Αντίκτυπο θα έχει η κρίση και στην κατασκευή του νέου αεροδρομίου στο Καστέλι. Με βάση τη σύμβαση παραχώρησης, το 65% του σπατόσημου από το υφιστάμενο αεροδρόμιο καταβάλλεται για την κατασκευή του νέου αεροδρομίου χωρίς κρατικές εγγυήσεις. Αυτό υπολογίζεται σε ένα έσοδο ύψους 30 εκατ. ευρώ τον χρόνο, το οποίο προέρχεται από την επιβατική κίνηση της περιόδου Απριλίου – Οκτωβρίου. Εφόσον τα έσοδα είναι λιγότερα, κάτι που θεωρείται δεδομένο με τις υπάρχουσες συνθήκες, το κενό χρηματοδότησης καλείται να καταβάλλει το Δημόσιο (εφόσον είναι σε ισχύ τα περιοριστικά μέτρα). Σε διαφορετική περίπτωση, αποτελεί κόστος που καλείται να σηκώσει στις πλάτες του ο ιδιώτης χωρίς να το έχει υπολογίσει. Ραγδαία υποχώρηση εσόδων καταγράφουν αντίστοιχα και οι συμβάσεις παραχώρησης των οδικών αξόνων που βλέπουν να επαναλαμβάνεται η κατάρρευση που βίωσαν την περίοδο των μνημονίων το 2010, αλλά με ακόμη μεγαλύτερη ένταση, αφού η κυκλοφορία έχει πληγεί αγγίζοντας σε πτώση το 90%.

«Την επόμενη μέρα κυρίαρχο ρόλο θα παίξει η ψυχολογία. Πλοία, λεωφορεία και τρένα είναι εν δυνάμει υγειονομικές βόμβες. Τα μοναδικά ιδιωτικής χρήσης οχήματα που θα προσφέρουν ασφάλεια στις μετακινήσεις είναι τα Ι.Χ.», αναφέρει ο κ. Γιάννης Καρνέσης, γενικός διευθυντής Συγκοινωνιακών Υποδομών του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, εκτιμώντας ότι με την άρση των μέτρων υπάρχουν οι προϋποθέσεις για ένα «ριμπάουντ» στους αυτοκινητόδρομους λόγω της αύξησης της χρήσης των Ι.Χ. Σύμφωνα με το στέλεχος του υπουργείου, αυτή την περίοδο μελετώνται ενδελεχώς τα ασφαλιστήρια συμβόλαια των αυτοκινητόδρομων καθώς για τα οδικά έργα είχαν προβλεφθεί από τις αρχικές συμβάσεις του 2006 παρατεταμένα γεγονότα ανωτέρας βίας.