Καθώς ο Μπασάρ Αλ Άσαντ κατέφυγε στη Μόσχα, οι πλιατσικολόγοι άρχισαν να κάνουν επιδρομές στο προεδρικό μέγαρο και ο κόσμος βγήκε στους δρόμους της Δαμασκού για να γιορτάσει την κατάρρευση της κυβέρνησής του. Ο Σύρος πρόεδρος είχε προσπαθήσει να κρατηθεί στη θέση του μέχρι το τέλος, εξακολουθώντας να στέλνει απεγνωσμένα SOS σε όποιον άκουγε, συμπεριλαμβανομένου του Ντόναλντ Τραμπ. 

Ο κόσμος εξακολουθεί να προσπαθεί να «χωνέψει» τα γεγονότα των τελευταίων ημερών και την κατάρρευση μιας δυναστείας που ερήμωσε τη χώρα κατά τη διάρκεια ενός καταστροφικού εμφυλίου πολέμου. Αλλά οι επιπτώσεις γίνονται επίσης γρήγορα αντιληπτές – και όχι μόνο η προοπτική περισσότερων αναταραχών και βίας, καθώς οι ομάδες των ανταρτών παλεύουν για τον έλεγχο.

Ο Άσαντ είχε καταφέρει να αντισταθεί στη λαϊκή εξέγερση εναντίον του για περισσότερα από 13 χρόνια. Αλλά το μήνυμα από τους άλλοτε συμμάχους και εχθρούς του ήταν σαφές: Είσαι μόνος σου. Η Ρωσία, η οποία είχε τον είχε σώσει το 2015, του προσέφερε μόνο άσυλο. Το Ιράν του γύρισε την πλάτη.

Πολλοί Άραβες και Αμερικανοί αξιωματούχοι δήλωσαν στο Bloomberg ότι το κενό εξουσίας θα μπορούσε τώρα να είναι επικίνδυνο. Οι μνήμες της Λιβύης του Μουαμάρ Καντάφι και του Σαντάμ Χουσεΐν στο Ιράκ είναι νωπές στην περιοχή. Και στις δύο χώρες, αυτοί οι εδραιωμένοι ηγέτες κατατροπώθηκαν μόνο για να βυθιστούν οι χώρες σε βαθύτερη αναταραχή.

«Το χάος είναι αναμενόμενο στις μεταβάσεις, το ίδιο και ο φατριακός -ακόμη και αιματηρός- ανταγωνισμός», δήλωσε ο Μπάντερ Αλ-Σάιφ, επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Κουβέιτ και συνεργάτης του Chatham House. «Η Συρία δεν φυσιολογική χώρα εδώ και πάνω από μια δεκαετία, διαιρεμένη σε θύλακες και σφαίρες επιρροής οι οποίες εκμεταλλεύονται την κοινωνικοοικονομική και πολιτική παρακμή».

Η έναρξη της συριακής σύγκρουσης το 2011 εκτόπισε εκατομμύρια ανθρώπους, πυροδοτώντας μια μεταναστευτική κρίση που εξακολουθεί να αντηχεί στην ευρωπαϊκή πολιτική μέχρι σήμερα. Οι γείτονές της στη Μέση Ανατολή, εν τω μεταξύ, αντιμετωπίζουν ήδη τις συνέπειες του πολέμου του Ισραήλ κατά της Χαμάς στη Γάζα και των συγκρούσεων με τη Χεζμπολάχ στο Λίβανο.

Η Ρωσία διαθέτει στρατιωτικές βάσεις στη Συρία και θα προσπαθήσει να προστατεύσει τα συμφέροντά της, αλλά το Κρεμλίνο είναι απασχολημένο με τον πόλεμό του στην Ουκρανία. Το Ιράν, το οποίο αντάλλαξε πυρά με το Ισραήλ τους τελευταίους μήνες, είναι επίσης αποδυναμωμένο. Οι Άραβες αξιωματούχοι, ωστόσο, δεν αναμένουν ότι η χώρα θα εγκαταλείψει την επιρροή της στη Συρία χωρίς μάχη.

Ο ρυθμός των γεγονότων που ανέτρεψαν τον Άσαντ μετά από περισσότερα από 50 χρόνια παραμονής της οικογένειάς του στην εξουσία ήταν εκπληκτικός. Λίγο περισσότερο από μια εβδομάδα πριν, η επιβίωσή του φαινόταν σχεδόν δεδομένη. Στη συνέχεια, αντάρτες υπό την ηγεσία της ισλαμιστικής ομάδας Hayat Tahrir al-Sham κατέλαβαν τις κρίσιμες πόλεις Χαλέπι και Χάμα, πριν πλησιάσουν στη Χομς και τη Δαμασκό.

Το πρωί της Κυριακής, οι αντάρτες κατέλαβαν τον έλεγχο του τηλεοπτικού σταθμού και χαιρέτισαν την «πτώση του εγκληματικού καθεστώτος Άσαντ». Ο Άσαντ αποφάσισε να παραιτηθεί και εγκατέλειψε τη χώρα, όπως ανακοίνωσε αργότερα το υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας.

Η προέλαση των ανταρτών έλυσε ένα αδιέξοδο στη Συρία, το οποίο είχε δει τις δυνάμεις του Άσαντ που υποστηρίζονταν από τη Μόσχα και την Τεχεράνη να ανακτούν τον έλεγχο του μεγαλύτερου μέρους της χώρας, με εξαίρεση ένα προπύργιο των ανταρτών στα βορειοδυτικά και ένα κουρδικό προπύργιο στα βορειοανατολικά.

Απελευθέρωσε μια πολιτική κατάσταση στην οποία πολλά παραμένουν αβέβαια – και όχι μόνο η φύση της νέας κυβέρνησης που σχηματίζεται στη Δαμασκό. Είναι επίσης ασαφές αν αυτή η ηγεσία θα είναι σε θέση να κυβερνήσει τη ρημαγμένη από τον πόλεμο χώρα.

Το κλίμα αντανακλούσε αυτές τις ανησυχίες το βράδυ της Κυριακής 8 Δεκεμβρίου, καθώς επιβλήθηκε απαγόρευση κυκλοφορίας και πολλά κτίρια που στεγάζουν υπηρεσίες ασφαλείας και την αρχή διαβατηρίων και μετανάστευσης τυλίχθηκαν στις φλόγες, με τους ντόπιους να εικάζουν για ισραηλινά πλήγματα.

«Ο φόβος σήμερα είναι ότι όλες οι παρατάξεις είναι ενωμένες εναντίον ενός εχθρού, αλλά τελικά θα αναλωθούν από εσωτερικές διαμάχες», δήλωσε ο Μπαχτζάτ Χατζάρ, συνιδρυτής μιας ΜΚΟ με την ονομασία Madaniya, ο οποίος εγκατέλειψε τη Δαμασκό λίγο μετά το 2011 λόγω της αντίθεσής του στον Άσαντ.

Μιλώντας σε συνέδριο στο Μπαχρέιν την Κυριακή, ο Ανγουάρ Γκαργκάς, σύμβουλος του προέδρου των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, προειδοποίησε για απειλές κατά της εδαφικής ακεραιότητας της Συρίας, για ένα συνεχιζόμενο «σπιράλ χάους και βίας» στον αραβικό κόσμο και για την προοπτική του «εξτρεμισμού και της τρομοκρατίας». Η Σαουδική Αραβία, η οποία συμμετέχει στις προσπάθειες για τη διαμόρφωση της μεταβατικής περιόδου στη Συρία, εξέδωσε την Κυριακή ανακοίνωση με την οποία προειδοποίησε κατά του «χάους και της διαίρεσης».

Ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ Τραμπ, εν τω μεταξύ, ξεκαθάρισε ένα πράγμα: η Αμερική δεν θα παρέμβει. Σε ανάρτησή του στην πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης X το Σάββατο, ο Τραμπ έγραψε: «Η Συρία είναι ένα χάος, αλλά δεν είναι φίλος μας».

Οι ΗΠΑ χαρακτηρίζουν την ομάδα ανταρτών HTS ως τρομοκρατική οργάνωση, αφού αυτή συμμάχησε με την Αλ Κάιντα πριν από περισσότερο από μια δεκαετία. Από τότε η HTS προσπαθεί να προβάλλει τον εαυτό της ως δύναμη ενότητας, αλλά πολλοί αξιωματούχοι των ΗΠΑ και της Μέσης Ανατολής αμφιβάλλουν.

«Οι νέοι ηγέτες είναι τρομοκράτες, αλλά στέλνουν κάποια ενδιαφέροντα μηνύματα», δήλωσε ο Τζέισον Γκρίνμπλατ, πρώην απεσταλμένος για τη Μέση Ανατολή στην πρώτη κυβέρνηση του Τραμπ. «Πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι ο Τραμπ εννοεί αυτά που λέει και δεν πρόκειται να το ανεχτεί. Ελπίζουμε ότι θα κινητοποιήσει την περιοχή για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Οφείλουν να βρουν έναν τρόπο να συμμορφωθούν».

Παρ’ όλα αυτά, οι κίνδυνοι και οι ευκαιρίες που παρουσιάζονται από μια ασταθή Συρία έχουν προσελκύσει ξένες δυνάμεις από το 2011 και φαίνεται πιθανό να συνεχίσουν να το κάνουν.

Οι συγκρούσεις που διήρκεσαν περισσότερο από μια δεκαετία άφησαν πίσω τους 300.000 έως 500.000 νεκρούς, αποδεκάτισαν πόλεις και ώθησαν μεγάλο μέρος του πληθυσμού της στη φτώχεια. Η Παγκόσμια Τράπεζα έχει εκτιμήσει ότι η οικονομία της Συρίας συρρικνώθηκε περισσότερο από το ήμισυ έως το 2020 από το προπολεμικό της επίπεδο των περίπου 60 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του UNDP, η απασχόληση κυμαίνεται σχεδόν στο 50% από το 2020 και ο δείκτης ανθρώπινης ανάπτυξης της Συρίας γύρισε 35 χρόνια πίσω, λόγω της παραπαίουσας εκπαίδευσης και των υπηρεσιών υγείας. Παράλληλα, υπήρξαν αναφορές για λεηλασίες μετά την ανακήρυξη της πτώσης της κυβέρνησης Άσαντ.

Η Τουρκία είναι πιθανό να επιδιώξει να εκμεταλλευτεί τις ευκαιρίες που δημιουργεί η πτώση του Άσαντ μετά από 24 χρόνια για να επαναπατρίσει τα εκατομμύρια των Σύρων προσφύγων που ζουν στην Τουρκία. Για τον σκοπό αυτό, η Άγκυρα έχει ζητήσει την ειρηνική μετάβαση της εξουσίας.

«Εργαζόμαστε για τη σταθερότητα της Συρίας εδώ και πολύ καιρό – είμαστε εξοικειωμένοι με τους παράγοντες», δήλωσε πρόσφατα ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν στα μέσα ενημέρωσης από τη Ντόχα. «Πρέπει να συνεργαστούμε με τον συριακό λαό, όχι μόνο με την Τουρκία, αλλά και με τους περιφερειακούς παράγοντες, τους διεθνείς παράγοντες, για να διασφαλίσουμε ότι θα υπάρξει μια καλή και ομαλή μεταβατική περίοδος».

Παράλληλα, οι ισραηλινές χερσαίες δυνάμεις πέρασαν ανοιχτά στο συριακό έδαφος για πρώτη φορά από τον πόλεμο του Οκτωβρίου του 1973, όπως ανέφεραν οι New York Times, επικαλούμενοι ισραηλινούς αξιωματούχους.

Αυτό συμβαίνει την ώρα που το Ιράν έχει πάρει αμυντική θέση. Το ίδιο ισχύει και για τη Ρωσία, η οποία χρειάζεται πλέον να διατηρήσει κάποια σταθερότητα χωρίς τον Άσαντ, σύμφωνα με την Έλενα Σουπόνινα, ειδική σε θέματα Μέσης Ανατολής.

«Η συριακή ευφορία θα μπορούσε να βοηθήσει να δημιουργηθεί το είδος της ενότητας που θέλουμε να δούμε», δήλωσε ο Τσαρλς Λίστερ, ανώτερος συνεργάτης και διευθυντής του Προγράμματος Συρίας στο Ινστιτούτο Μέσης Ανατολής. «Αλλά μετά από 14 χρόνια άγριας σύγκρουσης και διαίρεσης, η πορεία που έχουμε μπροστά μας είναι δύσκολη».

Διαβάστε ακόμη

Ηelleniq Energy: Πώς επιτεύχθηκε το διαζύγιο εξπρές με την Edison

Παρασκευή και 13 η Ελλάδα αποπληρώνει 8 δισ. δάνεια του πρώτου μνημονίου

Νομοσχέδιο – «κεραμίδα» για τους ιδιοκτήτες βγάζει ακίνητα εκτός Airbnb

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα