Λιγνίτης σε γυναικεία ελληνικά χέρια κόντρα στην ενεργειακή κρίση
Συνέντευξη στη Μαρία Λεμονιά
Η Αίγλη και Βαρβάρα Ρόζα, τρίτη γενιά ιδιοκτητών στα Λιγνιτωρυχεία Φλώρινας, νέες δυναμικές επιχειρηματίες που ζουν μεταξύ Αθήνας και Λονδίνου, μιλούν για την ενεργειακή κρίση, τα τρελά τιμολόγια ρεύματος και τον Πούτιν που ανέτρεψε τα δεδομένα
Μπορεί η ημέρα της γυναίκας να πέρασε, κάποιες κυρίες όμως σαν τις αδελφές Ρόζα εξακολουθούν να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας. Ειδικά αυτή την εποχή που το θέμα ενέργειας ταλανίζει την Ευρώπη. Για τις δύο αυτές γυναίκες που ασχολούνται με τον λιγνίτη από τα γεννοφάσκια τους, δεν υπάρχουν ανδροκρατούμενοι χώροι. Υπάρχουν μόνο έξυπνα μυαλά και κοινωνικά δεδομένα που αλλάζουν ανά εποχή.
Η οικογενειακή παράδοση του λιγνίτη
Η οικογένεια Ρόζα δραστηριοποιείται στον χώρο της ενέργειας από το 1936, την εποχή που ο Κωνσταντίνος Ν. Ρόζας ξεκίνησε την εκμετάλλευση του πρώτου ιδιωτικού ορυχείου στην περιοχή Αχλάδα της Φλώρινας ιδρύοντας την εταιρεία Λιγνιτωρυχεία Αχλάδας Α.Ε. Η εταιρεία λειτουργούσε αρχικά εξυπηρετώντας τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας για θέρμανση με τη χρήση λιγνίτη, αργότερα όμως και με την ίδρυση της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού ξεκίνησε η προμήθεια προς τη ΔΕΗ με τη σύναψη συμβάσεων. Η εταιρεία σταδιακά πέρασε στα χέρια της δεύτερης γενιάς δηλαδή στα τρία παιδιά του Κωνσταντίνου Ρόζα, τον Νικόλαο Χαράλαμπο και Θεμιστοκλή Ρόζα. Ο κάθε ένας με τη γνώση του και την εμπειρία του συνέβαλε τα μέγιστα και συνέχισαν το έργο του πατέρα τους αντιμετωπίζοντας κατά καιρούς διάφορα προβλήματα και αντιπαλότητες καθώς την εποχή εκείνη ο λιγνίτης ήταν ακρογωνιαίος λίθος για την ενέργεια της χώρας. Σταδιακά τη διοίκηση ανέλαβε πια η τρίτη γενεά αποτελούμενη από τα έξι παιδιά τους και δίνει σήμερα τον δικό της αγώνα για να συνεχίσει η εταιρεία την απρόσκοπτη λειτουργία της.
Αν και κάποιος θα πίστευε πως το επάγγελμα αυτό είναι ανδροκρατούμενο οι γυναίκες της οικογένειας είχαν και έχουν πάντα σημαντικούς καίριους ρόλους. Η Αίγλη και Βαρβάρα -δυναμικές χωρίς να χάνουν τη θηλυκή τους υπόσταση- αποτελούν ένα ζωντανό παράδειγμα.
«Ο λιγνίτης στην Ελλάδα ήταν πάντα πολύ σημαντικός για την ενεργειακή σταθερότητα της χώρας και η εταιρεία Λιγνιτωρυχεία Αχλάδας αποτελεί και αποτελούσε σημαντικό τροφοδότη για τη ΔΕΗ καθώς τροφοδοτεί σχεδόν αποκλειστικά τον Ατμοηλεκτρικό Σταθμό (ΑΗΣ) της Μελίτης. Ο σταθμός αυτός είναι ένας από τους πιο νέους και σύγχρονους σταθμούς της χώρας με τις λιγότερες εκπομπές διοξειδίου του θείου.
Στα 86 περίπου έτη λειτουργίας της η εταιρεία εξορύσσει τα λιγνιτικά της κοιτάσματα έχοντας άριστη τεχνογνωσία, σεβασμό στο δυναμικό προσωπικό της και ακολουθώντας με ευλάβεια τους περιβαλλοντολογικούς όρους που διέπουν τη διαδικασία της εξόρυξης και της αποκατάστασης της περιοχής».
Φτηνό ρεύμα; Γιατί όχι;
Τα τελευταία χρόνια όμως λόγω των ρήτρων που επιβάλλει η Ευρωπαϊκή Ένωση στις χώρες με υψηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και θείου και της προσπάθειας να αντικατασταθεί ο λιγνίτης από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας η ζήτησή του από τη ΔΕΗ μειώθηκε και αντικαταστάθηκε σε μεγάλο βαθμό από το φυσικό αέριο.
«Τον τελευταίο μήνα βέβαια παρατηρείται μια σαφώς αυξημένη χρήση του λιγνίτη στους ατμοηλεκτρικούς σταθμούς λόγω του σαφώς χαμηλότερου κόστους του σε σχέση με τις τιμές του φυσικού αερίου αυτή τη στιγμή» αναφέρει στο Lemon Social Eye η Αίγλη Ρόζα. Και η Βαρβάρα Ρόζα συμπληρώνει «Οι νέες συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί παγκόσμια στον τομέα της ενέργειας λόγω του πολέμου μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας κάνουν πιο επίκαιρο από ποτέ το ζήτημα της ενεργειακής ανεξαρτησίας της χώρας μας. Η Ελλάδα έχει αποθέματα λιγνίτη για να πετύχει αυτή την πολυπόθητη ανεξαρτησία.
Βαρβάρα Ρόζα
Αίγλη Ρόζα
Η δαιμονοποίησή του τα τελευταία χρόνια είναι λανθασμένη και οδηγεί σε πλήρη εξάρτηση της χώρας μας αλλά και ολόκληρης της Ευρώπης από άλλες χώρες όπως η Ρωσία για την παροχή φυσικού αερίου.
Κάθε μορφή ενέργειας έχει θετικά και αρνητικά. Ο λιγνίτης έχει υψηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα όμως και αυτό με τα κατάλληλα φίλτρα για την επεξεργασία των αερίων που εκπέμπονται από την καύση του θα μπορούσε να βελτιωθεί σε ικανοποιητικό βαθμό. Στον αντίποδα είναι εγχώριο προϊόν που το καθιστά σαφώς πιο οικονομικό (ειδικά σήμερα που οι τιμές του φυσικού αερίου αγγίζουν τα 200€/ MWh!)».
Λιγνίτης και αγάπη για την τέχνη
Ποια είναι όμως τα δύο κορίτσια που συνδυάζουν επιτυχώς το επιχειρηματικό δαιμόνιο με την τεχνολογική γνώση; Η Αίγλη Ν. Ρόζα με σπουδές στο Γεωλογικό του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και με μεταπτυχιακές σπουδές στην παραγωγή και διαχείριση ενέργειας του Μετσοβίου Πολυτεχνείου δραστηριοποιείται σε τεχνικά και διοικητικά θέματα του ορυχείου καθώς από πολύ νεαρή ηλικία ο πατέρας της Νικόλαος Κ. Ρόζας και επί πολλά έτη διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας όντας ο ίδιος μεταλλειολόγος μηχανικός της μεταλαμπάδευσε την αγάπη για τον λιγνίτη και την επιστήμη της Γεωλογίας.
Η Βαρβάρα Ρόζα διηγείται τη δική της ιστορία: «Η ενασχόληση με την οικογενειακή μας επιχείρηση ήταν μια λογική συνέχεια καθώς μεγάλωσα σε ένα περιβάλλον που έστηνε συνεχώς επιχειρηματικά πλάνα και μιλούσε για τζίρους. Θυμάμαι μεγάλο μέρος των παιδικών μου χρόνων και παρόλο που οι γονείς μου ήθελαν να σπουδάσω μεταλλειολόγος μηχανικός στην Αυστρία, όπως και ο πατέρας μου, εγώ είχα τα δικά μου σχέδια. Τελείωσα διαφήμιση-μάρκετινγκ και πολιτικές επιστήμες στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και αργότερα ασχολήθηκα στην εταιρεία μας με το μάρκετινγκ και τις δημόσιες σχέσεις. Εκείνη την εποχή δραστηριοποιήθηκα και στην πολιτική. Εκλέχτηκα δημοτική Σύμβουλος Θεσσαλονίκης επί εποχής Μπουτάρη και δέχτηκα πρόταση από τον τότε πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά να κατέβω στην κεντρική πολιτική σκηνή. Δεν την αποδέχτηκα. Σκέφτηκα ότι τα κοινά δεν ήταν κάτι που με ενδιέφερε περαιτέρω και δεν ήθελα να αφοσιωθώ σ’ αυτά».
Σήμερα οι δύο αδελφές προτιμούν ως μόνιμο τόπο κατοικίας τους το Λονδίνο. Η Αίγλη ασχολείται αποκλειστικά με τα ενεργειακά -η εταιρεία τους διαθέτει γραφεία στη βρετανική πρωτεύουσα, ενώ η Βαρβάρα μοιράζει τον χρόνο της μεταξύ ενέργειας και τέχνης.
Τα τελευταία χρόνια εργάζεται και ως art dealer αφού μέσω της Gallery 8 που στεγάζεται στην περίφημη Duke Street, στη λονδρέζικη οδό με τις περίφημες γκαλερί, η Βαρβάρα Ρόζα προωθεί την ελληνική ζωγραφική στην υπόλοιπη υφήλιο. Οι τζίροι της είναι εξίσου επιτυχημένοι μ’ αυτούς της οικογενειακής επιχείρησης.
Ο Πούτιν και τα νέα δεδομένα
«Σίγουρα κάποια στιγμή αυτός ο πόλεμος θα λάβει ένα τέλος και θα επέλθει κάποια σχετική ισορροπία στις τιμές φυσικού αερίου και πετρελαίου όμως αυτή η συνθήκη μας έδειξε ξεκάθαρα πως τίποτα δεν είναι δεδομένο και ανά πάσα στιγμή μπορεί να ξαναβρεθούμε σε αυτή τη δεινή θέση» αναφέρουν τα δύο κορίτσια και συνεχίζουν:
«Τα ορυχεία λιγνίτη πρέπει και οφείλουμε σαν χώρα να τα κρατήσουμε ανοιχτά και τις λειτουργίες των σταθμών μας να τις προσαρμόσουμε έτσι ώστε ανά πάσα στιγμή να μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Ένα ορυχείο όταν παύσει να χρησιμοποιείται χρειάζεται εκατομμύρια ευρώ για να ξανά αρχίσει η εξόρυξη σε αυτό και απαιτεί και χρόνο, κάτι που ίσως αν τα εγκαταλείψουμε τελείως σε μια κρίσιμη στιγμή να μην τα έχουμε για την επαναλειτουργία τους».
Η Ευρωπαϊκή Ένωση παίρνει πιο συγκαταβατική στάση για τον λιγνίτη κάτι που θεωρείται λογικό με τα νέα δεδομένα καθώς η ενεργειακή κρίση έχει χτυπήσει κόκκινο. Το ίδιο συμβαίνει σε όλο τον πλανήτη γι’ αυτό και η Αίγλη και Βαρβάρα Ρόζα τονίζουν ότι αυτή την εποχή έχουν μεγάλη ζήτηση για εξαγωγές: «Μεγάλη είναι η ζήτηση για σταθμούς σε Βόρεια Μακεδονία και Σερβία όμως συζητήσεις γίνονται σε πρώιμο στάδιο ακόμα και για εξαγωγή του λιγνίτη σε Κίνα και Ινδία. Πάντα όμως πρέπει να έχουμε προβλέψει και εξασφαλίσει την ενεργειακή ανεξαρτησία της δικής μας χώρας».
Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν σχεδιάζουν προσεκτικά και τα επόμενα βήματα. Τα Λιγνιτωρυχεία Αχλάδας, για παράδειγμα, μελετούν ήδη την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε κάποιες από τις εκτάσεις της.
